Brak badań lekarskich zleceniobiorcy - kontrola PIP

Uprawnienia pracownika i powiązane z tym obowiązki pracodawcy reguluje kompleksowo kodeks pracy. Szczególnie ważną kwestią są zagadnienia technicznego bezpieczeństwa pracy, takie jak:

• badania lekarskie pracowników pozwalające monitorować zdolność zdrowotną do pracy
• szkolenia bhp, które zapewniają znajomość problematyki bezpiecznego wykonywania pracy.

Co do zasady pracodawca nie ma prawa dopuścić do pracy pracowników bez ważnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku oraz bez jego uprzedniego przeszkolenia z zakresu bhp. W przypadku zleceniobiorców nie ma identycznych bezpośrednich regulacji. Może to dawać wrażenie, iż w stosunku do tej grupy pracobiorców przepisy o badaniach profilaktycznych nie mają zupełnie zastosowania.

Zleceniobiorcy często wykonują pracę o zbliżonym charakterze i warunkach jak pracownicy. W takim przypadku trzeba przywołać przepis art. 304 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca ma obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy także osobom fizycznym wykonującym pracę:

• na innej podstawie niż stosunek pracy (np. zleceniobiorcom),
• w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.

Ważne: Artykuł 304 Kodeksu pracy może być podstawą kierowania zleceniobiorców na badania profilaktyczne. O ile pracodawca (zleceniodawca) uzna, że z uwagi na charakter pracy, która będzie wykonywana w ramach umowy cywilnoprawnej albo warunki występujące w miejscu jej świadczenia, badania są zasadne, może skierować na nie zatrudnianego zleceniobiorcę. W przypadku prac, w których występuje wysoki poziom zagrożeń, wówczas uwzględniając przywołany wcześniej przepis można nawet uznać, że kierowanie na badania jest więcej niż zasadne.

Ważne: Decyzję w sprawie kierowania zleceniobiorców na badania oraz szkolenia podejmuje podmiot zatrudniający. Dobrą praktyką jest zawarcie stosowanych uzgodnień w tym zakresie w umowie zawieranej ze zleceniobiorcą.

Niestety inspektor PIP może różnie oceniać brak badań profilaktycznych osoby zatrudnionej na podstawie umowy zlecenia. Zwłaszcza w przypadku wypadku przy pracy. Tam gdzie praca nie odznacza się szczególnymi zagrożeniami zawodowymi, inspektor może uznać, że możliwe jest dopuszczenie zleceniobiorcy do pracy bez badań wstępnych. Inna może być jednak ocena sytuacji inspektora, jeżeli praca wykonywana przez zleceniobiorcę odznacza się szczególnie istotnymi zagrożeniami.

Podejście inspektora PIP może być różne w zależności od charakteru pracy wykonywanej przez zleceniobiorcę. Jeżeli praca zleceniobiorcy odbywa się we względnie bezpiecznych biurowych warunkach środowiska pracy, wówczas istnieje szansa, że inspektor pracy nie zakwestionuje braku profilaktycznych badań lekarskich. Jeżeli jednak zleceniobiorca wykonuje pracę na stanowisku robotniczym, odznaczające się istotnymi zagrożeniami w zakresie możliwości wystąpienia wypadku, wówczas inspektor może uznać, iż dopuszczenie zleceniobiorcy do pracy bez badań stanowi naruszenie przepisu art. 304 Kodeksu Pracy.

• Obowiązki wobec zleceniodawców – badania lekarskie i informacja o ryzyku>>>
• Badania lekarskie oraz szkolenia bhp zleceniobiorców>>>

art. 229, art. 304 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U z 2020 r., poz. 1320).