W świetle ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, zasadniczym celem kontroli fiskusa jest sprawdzenie, czy kontrolowany przedsiębiorca i jego firma wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego (art. 281 § 2 Ordynacji podatkowej). Dodatkowo przedsiębiorca musi się liczyć z kontrolą skarbową, której zasady zostały uregulowane w ustawie z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. nr 41, poz. 214 ze zm.).
Uprawnienia fiskusa
Ustawodawca wyposażył kontrolujących w szereg różnych uprawnień. Przysługuje im nie tylko prawo do żądania udostępnienia akt, ksiąg i innych dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, prawo do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek czy wydruków, ale również prawo wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń kontrolowanego.
Urzędnikom zagwarantowano też m.in. możliwość:
- żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz dokonania jego oględzin,
- zabezpieczenia zebranych dowodów,
- żądania przeprowadzenia spisu z natury,
- legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości (jeśli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli skarbowej lub podatkowej).
Fiskus ma również uprawnienia do przesłuchiwania świadków, kontrolowanego, jego pracowników oraz osób współdziałających z kontrolowanym przedsiębiorcą oraz prawo do zasięgania opinii biegłych (art. 286 § 1 op.).
Obowiązki kontrolowanego
Ustawodawca również określił szczegółowo powinności podatnika (art. 287 op.). Zgodnie z przepisami powinien on m.in.:
- umożliwić nieodpłatnie filmowanie, fotografowanie, dokonywanie nagrań dźwiękowych oraz utrwalanie stanu faktycznego za pomocą innych nośników informacji, jeżeli film, nagranie, fotografia lub informacja zapisana na innym nośniku mogą stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli skarbowej czy podatkowej;
- przedstawić na żądanie kontrolującego nieodpłatnie tłumaczenia na język polski dokumentów dotyczących przedmiotu kontroli (np. faktur, umów, różnego rodzaju porozumień), które zostały sporządzone w języku obcym (art. 287 § 1 op.);
- współpracować z kontrolującym, udzielając mu wszelkich wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli lub dostarczając dokumenty;
- zapewnić kontrolującemu warunki do pracy (jeśli to jest możliwe w samodzielnym pomieszczeniu) oraz miejsce do przechowywania dokumentacji.
Identyczne obowiązki, poza podatnikiem, spoczywają na osobach, które zostały upoważnione do reprezentowania firmy lub prowadzenia jej spraw oraz na pracownikach i osobach, które współdziałają z podatnikiem (np. zajmują się zewnętrzną obsługą księgową firmy).
Warto mieć powyższe na uwadze i współpracować z osobami prowadzącymi
kontrolę skarbową czy podatkową, by nie narazić się na zarzut
utrudniania kontroli. Kara za tego rodzaju przestępstwo skarbowe może być obecnie wymierzona w granicach od 500 zł do 14.400.000 zł!
Oprac.: H. K.
źródło: „Utrudnianie przeprowadzenia kontroli może Cię
drogo kosztować!”, Mariusz Olech, Marcin Wielkopolanin, prawnicy specjalizujący się w prawie
podatkowym, WIP
