Koszt bycia twórą w Polsce

Od lat środowiska artystyczne starają się zadbać o potrzeby twórców. Praca - choć z pewnością przynosi ogrom satysfakcji, w wielu przypadkach nie gwarantuje zaspokojenia potrzeb. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pokazuje statystyki, z których wynika, że zaledwie 7% artystów można uznać za względnie zamożnych, natomiast aż 60% w Polsce znajduje się w trudnej sytuacji a ich zarobki są poniżej średniej krajowej, a 30% osiąga zarobki poniżej płacy minimalnej, a jednocześnie są zobowiązani do samodzielnego opłacania składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. 

Formy świadczenia pracy też nie są obiecujące. Zaledwie 14% świadczy pracę na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Zdecydowana większość, powyżej 50% twórców wykorzystuje umowy o dzieło. Natomiast aż 30% nie ma żadnej umowy. 

Najczęściej artyści wybierają życie poza systemem ubezpieczeń społecznych, co jest naturalną konsekwencją niskich zarobków. Nie mogą więc ani skorzystać ze świadczeń zdrowotnych, a z powodu braku składek społecznych - po osiągnięciu wieku emerytalnego nie mają szansy na emeryturę. 

Projekt ustawy o uprawnieniach artysty zawodowego ma ułatwić dostęp twórców do ubezpieczenia społecznego i do możliwości skorzystania z ubezpieczenia zdrowotnego. Na wsparcie w okresie znaczącego obniżenia dochodów a nawet ich całkowitego ich braku będą mogli liczyć twórcy, którzy mają udokumentowany dorobek artystyczny lub jest absolwentem studiów drugiego stopnia uczelni artystycznej. Dokumentowanie dorobku artystycznego będzie możliwe przez stowarzyszenie artystyczne lub związek twórczy jego zawodu. Absolwenci będą mogli przedłożyć dyplom ukończenia uczelni. 

Za organizację wsparcia będzie odpowiedzialna Polska Izba Artystów. Z założenia podmiot ten ma łączyć w sobie cechy samorządu środowisk artystycznych i instytucji publicznej. 

Koszty wprowadzonych rozwiązań nie wpłyną na sytuację podatników. Finansowanie tych rozwiązań jest przewidziane z wpływów z tzw. opłaty reprograficznej i opłaty od czystych nośników (tzw. rekompensata na rzecz uczciwej kultury), którą ponoszą producenci i importerzy sprzętu elektronicznego. Nowe przepisy poszerzają listę urządzeń i nośników, które będą generowały opłatę reprograficzną. Znajdą się na niej również komputery, tablety, dyski twarde i pamięci elektroniczne. Wpływy będą podzielone między Organizację Zbiorowego Zarządzania Prawami Autorskimi, tak jak dotychczas, a pozostała część będzie przekazywana na utworzony mocą nowej ustawy Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych. Jego głównym zadaniem będzie pokrywanie części opłat za ubezpieczenie społeczne artystów osiągających najniższe dochody.