Sądowa kontrola odmowy dofinansowania z tarczy finansowej

W uzasadnieniu do odmowy rozpoznania skargi przedsiębiorcy, który nie otrzymał subwencji w ramach "Tarczy Finansowej" sąd administracyjny podniósł argument, że sprawa ma charakter cywilnoprawny. Zupełnie nie zgadza się z tym Rzecznik Praw Obywatelskich. 

Tarcza Finansowa 2.0 Polskiego Funduszu Rozwoju dla Mikro, Małych i Średnich Firm oferowała wsparcie na wniosek przedsiębiorcy. W sprawie analizowanej przez WSA, każdorazowo taki wniosek był negatywnie zweryfikowany. W uzasadnieniu odmowy przyznania subwencji przedsiębiorca czytał, że negatywna weryfikacja następowała na podstawie danych z rejestrów publicznych. Starania o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego i odwołania od tych decyzji były bezskuteczne. W odpowiedzi zainteresowany otrzymywał jedynie informację, że podstawą odmowy wypłaty subwencji jest regulamin ubiegania się o udział w programie. 

Sprawa trafiła na wokandę Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, jednak ten skargę odrzucił. W uzasadnieniu podał, że nie ma możliwości skontrolowania pisma przez sąd administracyjny, ponieważ nie jest ono aktem administracyjnym, ani czynnością z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.

Przedsiębiorcy korzystają z subwencji na podstawie umowy określającej zasady udziału w programie oraz regulaminu przyjętego przez PFR. Ani jeden, ani drugi dokument nie stanowi źródła prawa. 

Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich takie stanowisko jest sprzeczne z ustawą o systemie instytucji rozwoju. Podkreśla również, że nadmiernym uproszczeniem jest sprowadzenie relacji Polskiego Funduszu Rozwoju z beneficjentem do stosunku cywilnoprawnego. Oczywiście samo podpisanie umowy można w taki sposób rozumieć, jednak wcześniej konieczne jest jeszcze zweryfikowanie wniosku. 

A tutaj mamy do czynienia z wykonywaniem przez PFR zadania z zakresu administracji publicznej powierzonego przez Radę Ministrów, czyli organ administracji publicznej. 

Ważne: Zgodnie z przywołanym przez RPO wcześniejszym stanowiskiem Naczelnego Sądu Administracyjnego, jeśli zadania administracji publicznej realizuje podmiot znajdujący się poza strukturami tej administracji, to pismo i tak ma charakter publicznoprawny. 

Ponadto przedsiębiorca ubiegający się o subwencje musi złożyć szereg oświadczeń pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Takich regulacji nie można znaleźć na gruncie stosunku cywilnoprawnego. Tutaj mamy do czynienia z obowiązkami przedsiębiorcy z jednej strony - a z drugiej, do władczej i jednostronnej oceny tych oświadczeń przez PFR, co też jest charakterystyczne dla stosunku administracyjnoprawnego. 

Ważne: Reżim odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia przez przedsiębiorcę ubiegającego się o dofinansowanie jest charakterystyczny dla relacji publicznoprawnych, nie zaś dla stosunków cywilnych

Przychylne dla argumentacji RPO jest także postanowienie WSA we Wrocławiu z 3 marca 2021 - sygn. III SA/Wr 27/21). Sąd uznał, że działalność PFR można uznać za działania organu administracji publicznej wykonującego powierzone zadania administracji rządowej. Poza tym trzeba pamiętać - na co także zwraca uwagę WSA - sprawa dotyczy pomocy udzielanej przez państwo, a ponadto pomoc ta została oceniana przez pryzmat zgodności z rynkiem wewnętrznym i została poddana procedurze akceptacji przez Komisję Europejską. Trudno widzieć więc w tej procedurze sferę cywilną. 

Przepisy prawa UE gwarantują, by każda decyzja krajowego organu władzy podlegała sądowej kontroli. 

Ważne: do sądów krajowych należy rozpatrzenie legalności niekorzystnego aktu i uznanie dopuszczalności środka prawnego wniesionego w tym celu, nawet jeżeli krajowe przepisy procesowe nie przewidują takiego środka prawnego w podobnym wypadku.