Dobre imię (renoma) osoby prawnej - ochrona prawa

Jakie dobra osoby prawnej podlegają ochronie? Wszystkie, jakie dana osoba prawna może posiadać. Może to być dobre imię, dobra reputacja, nazwa, ochrona pomieszczeń, czy tajemnica korespondencji. Nie jest jednak tak, że katalog tych dóbr może być dobrowolnie rozszerzany - ich ilość jest ograniczona i zależy od tego, co akurat społeczeństwo za takie dobra uznaje.

W przypadku osób prawnych dobrem najczęściej chronionym będzie jej dobre imię - jej renoma lub reputacja. Niewątpliwie to najważniejsze dobro osoby prawnej. Nie jest to jednak synonim godności osoby fizycznej. Godność to tzw. cześć wewnętrzna, której nie da się przypisać osobom prawnym i innym jednostkom organizacyjnym. Mają one jedynie cześć zewnętrzną, czyli opinię, jaką o tej osobie wyrażają inne osoby, kierując się zakresem i sposobem wykonywania przez nią swojej działalności.

W przypadku naruszenia dobrego imienia osoby fizycznej bierze się pod uwagę pewne subiektywne kryteria. Natomiast w odniesieniu do osób prawnych istotne są wyłącznie kryteria obiektywne. Wynika to z faktu, że osoby prawne jako byty sztuczne nie mają uczuć. Uczucia osób fizycznych pełniących funkcje w ramach osoby prawnej (np. uczucia członków zarządu) nie są uczuciami osoby prawnej. Są to bowiem odrębne byty prawne.

Z ochrony dobrego imienia przewidzianej art. 43 w zw. z art. 33 Kodeksu cywilnego korzysta:

• Skarb Państwa,
• jednostki organizacyjne z osobowością prawną (np. spółki kapitałowe, fundacje, stowarzyszenia, związki zawodowe, jednostki samorządu terytorialnego).

Ważne: Nie oznacza to jednak, że ochronie nie podlegają inne organizacje. Wszak przepisy o osobach prawnych stosuje się odpowiednio względem jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (art. 33¹ Kodeksu cywilnego). Chronić prawnie swoje dobre imię mogą więc takie jednostki jak spółki:

• jawne,
• komandytowe,
• partnerskie,
• komandytowo- akcyjne.

Niezależnie od powyższego osoby wchodzące w skład organów tych spółek jak również wspólnicy korzystają z indywidualnej ochrony ich dóbr osobistych.

Do naruszenia dobrego imienia organizacji może dojść w przypadku:

• zarzucania jej nierzetelności,
• wyrażania o niej negatywnej opinii
• posądzania o działania lub zaniechania skutkujące utratą zaufania
• krytycznego wyrażania się o osobach pełniących funkcje w tej organizacji lub o jej pracownikach.

Warunkiem stwierdzenia takiego naruszenia jest bezprawność działania np. nieprawdziwość stawianych zarzutów.

Krytyczna ocena produktu czy usługi oferowanej przez daną organizację będzie się zazwyczaj mieściła w granicach swobody wypowiedzi, chyba że jest:

• jawnie złośliwa,
• nieprawdziwa lub
• wyrażana wyłącznie w celu zdyskredytowania rynkowego konkurenta.

Osobom prawnym przysługują analogiczne roszczenia z tytułu naruszenia dobrego imienia, jak w przypadku osób fizycznych. Możliwe jest zatem żądanie przed sądem:

• zaniechania danego działania, chyba że nie jest ono bezprawne;
• dopełnienie czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia, w szczególności w postaci złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
• zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego;
• zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny;
• naprawienia szkody majątkowej wyrządzonej naruszeniem dobra osobistego na zasadach ogólnych.

Do pobrania: Wzór pozwu w związku z naruszeniem dobrego imienia organizacji.

Osoba prawna może dodatkowo chronić się przed naruszeniem dobrego imienia w prasie. Możliwe jest wówczas żądanie sprostowania materiału prasowego godzącego w dobre imię jednostki. Zgodnie bowiem z art. 31a Prawa prasowego redaktor naczelny właściwego dziennika lub czasopisma jest obowiązany opublikować bezpłatnie rzeczowe i odnoszące się do faktów sprostowanie nieścisłej lub nieprawdziwej wiadomości zawartej w materiale prasowym. Taka publikacja następuje na wniosek zainteresowanej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną.

Przedmiotem sprostowania mogą być wyłącznie fakty:

• nieprawdziwe − nieodzwierciedlające relacjonowanego stanu faktycznego;
• nieścisłe – gdy wprawdzie poszczególne części artykułu nie mogą zostać uznane za nieprawdziwe, ale całość takiego utworu stanowi przekaz nieprawdziwy lub niepełny, sugerujący inną rzeczywistość niż ta, która jest prawdziwa.

Z wnioskiem o sprostowanie może wystąpić także następca prawny osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej.

Sprostowanie powinno:

• zostać nadane w placówce pocztowej operatora pocztowego lub złożone w siedzibie odpowiedniej redakcji, na piśmie w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia opublikowania materiału prasowego;
• zawierać podpis wnioskodawcy, jego imię i nazwisko lub nazwę oraz adres korespondencyjny.