Nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za zobowiązania danego przedsiębiorstwa związane z jego prowadzeniem, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o nich, mimo zachowania należytej staranności – głosi art. 526 kc, obecnie art. 554 kc (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2011 r., sygn. akt V CSK 213/10).
W związku z powyższym warto mieć na uwadze trzy główne kwestie.
Pierwsza
Odpowiedzialność nabywcy jest ograniczona do wartości nabytej części przedsiębiorstwa liczonej według stanu z chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Wartość tę stanowi wyrażona w pieniądzu wartość wchodzących w skład przedsiębiorstwa składników niematerialnych i materialnych, określonych na podstawie wycen dokonanych na tę okoliczność. Odpowiedzialności nabywcy przedsiębiorstwa nie można wyłączyć ani ograniczyć bez zgody wierzyciela.
Druga
Nabywca (czyli spółka z o.o.) z mocy ustawy przystępuje do długu zbywcy zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Solidarna odpowiedzialność ze zbywcą oznacza, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia stosownie według swojego wyboru albo tylko od zbywcy albo tylko od nabywcy (spółki z o.o.), albo od zbywcy i nabywcy łącznie, przy czym w razie spełnienia świadczenia przez jednego z nich, drugi jest wolny od zobowiązania.
Trzecia
Nabywca zorganizowanej części przedsiębiorstwa (spółka z o.o.) może zwolnić się z odpowiedzialności, jeśli wykaże, że – mimo zachowania należytej staranności – nie wiedział w chwili nabycia o zobowiązaniach przedsiębiorstwa. Ponieważ sprzedaż przedsiębiorstwa następuje w obrocie profesjonalnym, wymagania dotyczące staranności są wysokie.
Z Kodeksu cywilnego nie wynika, jaka jest wzajemna relacja przepisów o przejęciu długu (art. 519 i nast. kc) i art. 554 kc. Skoro w art. 554 kc jest mowa tylko o możliwości wyłączenia za zgodą wierzyciela odpowiedzialności nabywcy przedsiębiorstwa (zorganizowanej części przedsiębiorstwa), wydaje się, że odpowiedzialności zbywcy przedsiębiorstwa (zorganizowanej części przedsiębiorstwa) nie można wyłączyć, również w drodze umowy przejęcia długu. Stąd też wyrażenie zgody na przejęcie zobowiązań zorganizowanej części przedsiębiorstwa przez spółkę z o.o. nie pociąga za sobą negatywnych konsekwencji dla wierzyciela.
Odpowiedzialność za „długi związane z działalnością przedsiębiorstwa”
Nabywca jest odpowiedzialny tylko za te zobowiązania, które są związane z przedmiotem aportu do spółki z o.o. W razie sporu ocena, czy dany dług jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, będzie należeć do sądu. Do takich zobowiązań należą te z tytułu umów zawieranych przez przedsiębiorstwo (umów najmu, dzierżawy, kredytu, pożyczki, sprzedaży, zlecenia itd.), a także zobowiązania z tytułu wypadków przy pracy, czy bezpodstawnego wzbogacenia.
Autor: Anna Żak, adwokat, członek Izby Adwokackiej w Łodzi
Opracowanie redakcyjne: Honorata Krzyś
