Kryzys gospodarczy zawsze skutkuje ruchem na rynku przejęć i fuzji. Słabsze spółki są przejmowane przez silniejszych konkurentów lub podmioty się łączą, żeby uzyskać efekt synergii. Kupujący i sprzedający muszą jednak pamiętać, że w ten sposób nie pozbywają się długów. Mogą co najwyżej się nimi podzielić.
Przejmując w ten czy inny sposób zorganizowaną część innej spółki warto wiedzieć co na ten temat stanowią przepisy – czyli co się tak naprawdę kupuje.
Co to jest zorganizowana część przedsiębiorstwa
Pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa pojawia się jedynie w obszarze prawa podatkowego. Za zorganizowaną część przedsiębiorstwa uznaje się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych – w tym zobowiązania – przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania (przepisy: art. 4a, pkt. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, art. 5 a, pkt. 4 ustawy o podatku dochodowym osób fizycznych oraz art. 2, pkt. 27 e ustawy o podatku od towarów i usług).
Kodeks cywilny nie zawiera definicji zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Nie istnieje także żadne odesłanie, które pozwoliłoby na odpowiednie stosowanie przepisów o przedsiębiorstwie do jego zorganizowanych (wyodrębnionych) częściach.
Jednak zgodnie z orzecznictwem, zorganizowana część przedsiębiorstwa odpowiada istocie przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym i może być potraktowana jako przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisu art. 551 Kodeksu cywilnego (wyrok Sądu Najwyższego z 25 listopada 2005 r., sygn. akt V CK 381/05, wyrok Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 2003 r., sygn. akt IVCKN 51/01).
Jakie są składniki przedsiębiorstwa
Ustawowa definicja przedsiębiorstwa zawarta jest w art. 551, zdaniu 1 k.c. Zatem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Zdanie drugie powołanego przepisu określa te składniki. Poniżej podajemy przykładowy zestaw:
- nazwa przedsiębiorstwa – oznaczenie słowne, które indywidualizuje
konkretne przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części, odróżniając je
od innych przedsiębiorstw;
- własność ruchomości lub nieruchomości, w tym urządzeń, materiałów,
towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub
ruchomości (np. prawo użytkowania wieczystego);
- prawa wynikające z umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości lub
ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości
wynikające z innych stosunków prawnych (np. prawo użytkowania,
użyczenia);
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne
(chodzi tu o wierzytelności wynikające ze stosunków prawnych, których
przedsiębiorca był stroną; zgodnie z orzecznictwem mogą to być także
wierzytelności z tytułu kar umownych (wyrok Sądu Najwyższego z 24
października 2003 r., sygn. akt III CK 57/02);
- koncesje, licencje i zezwolenia;
- patenty i inne prawa własności przemysłowej (np. prawo ochronne na wzór użytkowy, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego);
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
- tajemnice przedsiębiorstwa;
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Wymienione powyżej dobra materialne oraz niematerialne
przedsiębiorstwa, przy odpowiednim powiązaniu organizacyjnym i
funkcjonalnym, tworząc zorganizowaną część przedsiębiorstwa i mogą
stanowić przedmiot obrotu prawnego (w tym przedmiot aportu do spółki z
o.o.). Warto się zatem skrupulatnie zorientować we wszystkich
składnikach majątkowych przejmowanej spółki, zanim podejmiemy
jakiekolwiek decyzje rodzące skutki prawne.
oprac. H. K.
źródło: „Aport zorganizowanej części przedsiębiorstwa do spółki z o.o.”, Anna Żak (adwokat, członek Izby Adwokackiej w Łodzi), WIP