Swoboda wyboru kontrahenta nie usprawiedliwi dyskryminacji

Sprawa dotyczy osoby pracującej na własny rachunek, świadczącej przez siedem lat usługi na rzecz polskiej telewizji publicznej. Podstawą pracy mężczyzny były kolejno zawierane umowy cywilnoprawne. Trwało to nieprzerwanie do czasu, gdy opublikował wraz ze swoim partnerem klip na YouTube`ie, promujący tolerancję wobec par jednopłciowych. Niedługo po publikacji otrzymał wypowiedzenie umowy ze stacją telewizyjną oraz poinformowano go, że nie przewiduje się zawarcia kolejnej umowy. 

Mężczyzna nie wierzył, że wypowiedzenie nie ma związku z jego klipem. W konsekwencji wniósł więc pozew do Sądu Rejonowego. Ten jednak miał wątpliwości, czy w przypadku świadczenia usług przez osobę pracującą na własny rachunek, może mieć zastosowanie Dyrektywa Rady 200/78/WE z 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy. Sąd Rejonowy zwrócił się więc z prośbą o wyjaśnienie do TSUE. Dodatkowo dopytywał, czy dyrektywę można interpretować w taki sposób, że nie pozwala ona, aby polskie przepisy krajowe dawały możliwość odmowy zawarcia umowy z osobą pracującą na własny rachunek ze względu na jej orientację seksualną. 

Rzecznik generalna Tamara Ćapeta potwierdziła, że dyrektywa ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy ma zastosowanie także w sytuacji odmowy zawarcia umowy z osobą pracującą na własny rachunek, jeśli przyczyną tej odmowy jest orientacja seksualna tej osoby. 

Ważne: Nie można uzasadnić dyskryminacji, powołując się na swobodę wyboru kontrahenta. 

Dyrektywa dotyczy zatrudnienia i pracy. Takie sformułowanie podkreśla cel przepisów dyrektywy, która dotyczy zarabiania poprzez świadczenia pracy, bez ograniczenia do formy zatrudnienia. Dyrektywa dotyczy zarówno zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jak i pracy na własny rachunek. Dla dyrektywy istotny jest jedynie fakt, że dana osoba świadczy pracę osobiście - niezależnie od formy prawnej. 

Ważne: Odmowa zawarcia indywidualnej umowy o świadczenie usług z osobą pracującą na własny rachunek motywowana orientacją seksualną tej osoby wchodzi w zakres pojęcia „warunków dostępu do pracy na własny rachunek”.

Warunki o których mowa dotyczą okoliczności, które muszą być spełnione aby dana osoba mogła uzyskać dostęp do określonego zajęcia jako osoba pracująca na własny rachunek. Nie mogą one odnosić się do orientacji seksualnej potencjalnego kontrahenta. 

Oczywiście istnieje swoboda wyboru kontrahenta. Może jednak być ona ograniczona ze względu na ochronę istotnych wartości w społeczeństwie demokratycznym, czym jest niewątpliwie także równe traktowanie w zakresie zatrudnienia i pracy. 

Ważne: Swoboda wyboru kontrahenta jest rozumiana jako możliwość wyboru najwłaściwszej osoby do wykonania danego zajęcia, przy czym ocena czy dana osoba jest najodpowiedniejsza może odbywać się jedynie na podstawie wymogów mających znaczenie dla danej pracy. 

Omawiana dyrektywa stoi w sprzeczności z przepisami krajowymi, które pozwalałaby uwzględniać orientację seksualną kontrahenta przez podmiot gospodarczy. Tego rodzaju przepisy nie są niezbędne do ochrony swobód innych osób w społeczeństwie demokratycznym. Nie ma więc dla nich miejsca jako uzasadnionych wyjątków w stosowaniu tej dyrektywy. 

Ważne:
W opinii rzecznika generalnego czytamy wprost, że sąd polski powinien odstąpić od stosowania polskich przepisów, które uniemożliwiają wyegzekwowanie zagwarantowanego w dyrektywie prawa do niedyskryminacji ze względu na orientację seksualną. 

• Dyskryminacja i inne grzechy rynku usług pracy tymczasowej 
• Zarządzanie zespołem wielopokoleniowym – poznaj 10 uniwersalnych wskazówek dla każdego lidera