Rozbicie samochodu służbowego - zakres odpowiedzialności pracownika

• jak Kodeks pracy reguluje odpowiedzialność pracownika za szkodę w mieniu powierzonym?
• kiedy można mówić o skutecznym powierzeniu mienia?
• jakie są granice odpowiedzialności i granice odszkodowania?
• jak zmienia się sytuacja pracownika, w przypadku odpowiedzialności za kolizję, gdy samochód był ubezpieczony - OC i AC? 

O ogólnych zasadach odpowiedzialności pracownika za mienie pracodawcy pisaliśmy w artykule: Odpowiedzialność pracownika za szkodę pracodawcy 

W przypadku powierzenia pracownikowi samochodu, sytuację trzeba rozpatrywać przez pryzmat odpowiedzialności za mienie powierzone. Mówi o tym art. 124 §  1.  pkt 2 i § 2 Kodeksu pracy, zgodnie z którym, jeżeli pracodawca powierza pracownikowi narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, to pracownik odpowiada w pełnej wysokości za szkodę, która w tym mieniu powstała. Dokładnie tak samo należy traktować inne powierzone mienie.

Ważne: Odpowiedzialność w pełnej wysokości za szkodę oznacza, że pracownik musi pokryć koszty rzeczywistej straty oraz utraconych korzyści. 

W tym przypadku ciężar dowodu wygląda zupełnie inaczej niż w przypadku “zwykłej” szkody w mieniu pracodawcy. O ile bowiem na ogólnych zasadach to pracodawca jest zobowiązany do udowodnienia winy pracownika i wysokości szkody, o tyle w przypadku szkody w mieniu powierzony, to pracownik musi wykazać, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych. 

Także w przypadku szkody w mieniu powierzonym może wystąpić odpowiedzialności kilku pracowników. Jej podstawą będzie umowa o powierzenie, która pod rygorem nieważności musi być zawarta na piśmie. W umowie tej są także określone części w jakich każdy z pracowników odpowiada za powierzone mienie - a więc to umowa określa granice odpowiedzialności każdego z nich. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy szkoda została wyrządzona jedynie przez niektórych pracowników - tylko oni będą wówczas odpowiedzialni za jej naprawę. Jednak także określone w umowie części będą punktem odniesienia do ustalenia zakresu tej odpowiedzialności. 

Aby jednak mówić o pełnej odpowiedzialności za mienie powierzone, to sam fakt powierzenia musi spełniać określone warunki. Po pierwsze pracownik (pracownicy) muszą wyrazić na to zgodę. Nie ma żadnych specjalnych wymogów dotyczącej formy tej zgody, można więc uznać, że wystarczające będzie faktyczne przyjęcie powierzonego mienia. Drugim warunkiem jest wydanie tego mienia pracownikowi w taki sposób, aby faktycznie mógł sprawować nad nim pieczę. 

Spójrzmy na regulacje dotyczące odpowiedzialności pracownika w kontekście rozbicia samochodu służbowego - przy czym mówimy o powierzonym samochodzie. Zdaniem Sądu Najwyższego, w takiej sytuacji pracownik będzie odpowiedzialny za naprawę, a także za utratę wartości tego samochodu, do której doszło w ramach wypadku (uchwała Sądu Najwyższego z 12 października 2001 r. - sygn. III CZP 57/01).

Naprawa szkody może polegać zarówno na:
1) faktycznym sfinansowaniu naprawy samochodu przez pracownika
2) zapłacie odszkodowania w formie przekazania określonej kwoty na rzecz pracodawcy. 

Wybór formy naprawy zależy jedynie od pracodawcy. 

Generalnie pracodawca musi mieć ubezpieczenie OC.  Ponieważ samochody często są leasingowane, mają także ubezpieczenie AC. 

Bardzo przejrzysta sytuacja, choć niewątpliwie przykra dla pracownika. W takiej sytuacji pokrywa on wszystkie szkody - czyli jest odpowiedzialny za całą szkodę pracodawcy. 

Tutaj sprawa jest prosta tylko pozornie, bo generalnie to ubezpieczyciel gwarantuje naprawienie szkody. Kiedy więc samochód zostaje rozbity w kolizji, i nie jest to wina pracownika - ubezpieczyciel pokrywa szkody i sprawa jest załatwiona. Jeśli jednak to pracownik jest sprawcą całego zamieszania - sytuacja wygląda zupełnie inaczej.
Niektóre ubezpieczenia AC zawierają tzw. wkład własny. W tym przypadku będzie on postrzegany jako szkoda pracodawcy, w związku z czym wystąpi on do pracownika o jej naprawienie. 

Może się także zdarzyć, że ubezpieczyciel wystąpi do pracodawcy z roszczeniem zwrotnym, jeśli np. samochód służbowy prowadził kierowca, który naruszał warunki umowy ubezpieczenia (np. była to osoba bez odpowiednich uprawnień), ubezpieczyciel wystąpi z regresem do pracodawcy, a ten do pracownika - czyli znowu pełna odpowiedzialność pracownika. 

Ubezpieczenie OC gwarantuje pracodawcy, że wypłata odszkodowania dla osób trzecich poszkodowanych w wypadku bądź kolizji, zostanie pokryta z ubezpieczenia. Jeśli jednak ubezpieczyciel, ze względu na zachowanie kierowcy odmówi wypłaty odszkodowania albo zażąda zwrotu wypłaconego odszkodowania (np. ze względu na jazdę pod wpływem alkoholu, działanie umyślne itp.) - wówczas mamy pełną odpowiedzialność pracownika za szkodę.