Wolontariat w organizacji pozarządowej

Data: 17-11-2015 r.

Korzystanie z pomocy świadczonej przez wolontariuszy jest istotnym elementem prowadzenia działalności statutowej przez organizacje pozarządowe. Przepisy nakładają na korzystającego, czyli organizację, określone obowiązki wobec wolontariuszy. Muszą m.in. ponosić na ich rzecz określone wydatki. Zasady współpracy należy określić w umowie potocznie określanej jako porozumienie wolontariackie.

Stronami porozumienia wolontariackiego są:

korzystający, czyli w tym przypadku organizacja pozarządowa, która zamierza nawiązać współpracę z wolontariuszem,
wolontariusz, czyli osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: ustawa).

Wolontariusze dokonują świadczeń w zakresie, w sposób i w czasie określonych w porozumieniu zawartym z korzystającym.

Porozumienie wolontariackie jest umową cywilnoprawną i nie może być traktowane jak umowa o pracę, chociaż w określonych sytuacjach może być uznane za umowę o pracę.

Trzeba zatem:

ostrożnie określać postanowienia porozumienia, kierując się przede wszystkim przepisami ustawy,
pamiętać, że wolontariusz to osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie.

W jednym z wyroków Sąd Najwyższy rozstrzygał przypadek, gdy wolontariusz wykonywał pracę na rzecz pozwanej organizacji, podlegając jej kierownictwu, w miejscu i czasie przez nią wyznaczonym, w systemie zmianowym wymagającym ścisłej organizacji pracy. W wyroku stwierdzono: „Praca ta była świadczona za wynagrodzeniem (comiesięczną „zapomogą”), co potwierdza tezę o pozornym charakterze umowy wolontariatu, skoro wolontariuszem (...) jest tylko osoba, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach (…) określonych [w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie]. Poza tym (…) była ona wykonywana na ryzyko pozwanego i miała charakter ciągły, co spełnia kolejne cechy stosunku pracy i pozwala uznać, że miały one w rozważanej umowie charakter przeważający” (wyrok SN z 5 maja 2010 r., sygn. akt I PK 8/10).

Podstawa prawna:

art. 3 ust. 3, art. 42 ust. 1, art. 45 ust. 1, art. 46 ust. 1ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1118 ze zm.).

Sławomir Liżewski, prawnik, doradca organizacji pozarządowych

Tagi: wolontariusz