Czy podwykonawcom budowlanym przysługuje ochrona

Chodzi tu o ustawę z dnia 7 kwietnia 2017 roku o zmianie niektórych ustaw w celu
ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz.U. z 2017 r. poz. 933). Ustawa ta wprowadza zmiany do kodeksu cywilnego (dalej: kc), które mają na celu przebudowę modelu solidarnej odpowiedzialności inwestora za należne podwykonawcom wynagrodzenie. Zmiany, które zostały wprowadzone wpłyną niewątpliwie na zakres obowiązków inwestorów i sposób organizacji budowy za pomocą podwykonawców.

Zgodnie ze zmienioną treścią art. 647¹ § 1 kc inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą
(generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu
wykonanych przez niego robót budowlanych, których szczegółowy przedmiot został zgłoszony
inwestorowi przez wykonawcę lub podwykonawcę przed przystąpieniem do wykonywania tych
robót. Odpowiedzialność inwestora nie powstaje, jeżeli w ciągu trzydziestu dni od dnia
doręczenia mu zgłoszenia inwestor złożył podwykonawcy i wykonawcy sprzeciw wobec
wykonywania tych robót przez podwykonawcę.

Zgłoszenie takie nie jest jednak wymagane w przypadku, gdy inwestor i wykonawca określili w łączącej ich umowie, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych za pomocą oznaczonego podwykonawcy.
Interesy inwestora zabezpiecza nałożenie na podwykonawcę i wykonawcę obowiązku zgłoszenia inwestorowi szczegółowego zakresu robót, które ma wykonywać podwykonawca (ewentualnie określenia takiego zakresu w umowie między inwestorem i wykonawcą). Taki obowiązek zastąpił dotychczasowy wymóg przedłożenia inwestorowi umowy zawartej z podwykonawcą lub projektu umowy jeszcze nie podpisanej wraz z dokumentacją.

Wprowadzona zmiana jest pod pewnymi względami niewątpliwie korzystna dla
inwestora. Przede wszystkim inwestor odpowiada teraz jedynie za takie roboty, które zostały mu prawidłowo zgłoszone przed przystąpieniem do ich wykonania. Tym samym, nie będzie on
zaskakiwany po fakcie rozmiarem robót wykonanych przez podwykonawcę.
Dodatkowym zabezpieczeniem dla inwestora jest to, że zgłoszenie podwykonawcy powinno
zostać dokonane na piśmie pod rygorem nieważności. Podobny rygor został przewidziany również dla sprzeciwu inwestora przeciwko zaangażowaniu podwykonawcy.

Kolejną nowością jest przepis, zgodnie z którym odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy jest ograniczona do wysokości wynagrodzenia należnego podwykonawcy zgodnie z jego umową z wykonawcą, chyba że wynagrodzenie to przekracza wysokość wynagrodzenia należnego wykonawcy za roboty określone w zgłoszeniu.

Jeszcze jedna, istotna zmiana w zakresie robót budowlanych, dotyczy prawa zamówień
publicznych. Wspomnieć przy tym należy, że dotychczas ochrona podwykonawców robót budowlanych uregulowana była dwutorowo, tj. na podstawie przepisów:

▪ kodeksu cywilnego;

▪ ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm.; dalej: pzp).

Prawo zamówień publicznych, przy spełnieniu wymogów formalnych tam wskazanych, umożliwiało podwykonawcom żądanie bezpośredniej zapłaty za wykonane roboty budowlane od inwestora z pominięciem niesumiennego wykonawcy. Dokonanie bezpośredniej zapłaty podwykonawcy uprawniało inwestora do potrącenia takiej kwoty z wynagrodzenia należnego wykonawcy, a nawet do odstąpienia od umowy. Podwykonawca w zamówieniach publicznych, niezależnie od powyższej ochrony, mógł realizować uprawnienia wynikające z kc w ramach solidarnej odpowiedzialności inwestora (art. 143 c ust. 8 pzp).

Podwykonawca taki był więc chroniony podwójnie, przy czym swoje uprawnienia mógł realizować niezależnie. Ustawodawca zmodyfikował dotychczas obowiązujący art. 143c ust. 8 pzp w ten sposób, że do solidarnej odpowiedzialności zamawiającego (inwestora), wykonawcy, podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy zastosowanie mają przepisy kc, jeżeli przepisy pzp nie stanowią inaczej (we wcześniej obowiązującym przepisie była mowa o tym, że przepisy pzp nie naruszają ochrony z kc).

  Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 roku o zmianie niektórych ustaw w celu
  ułatwienia dochodzenia wierzytelności (Dz.U. z 2017 r. poz. 933).

Katarzyna Czajkowska-Matosiuk