Czy trakcie procesu budowlanego konieczny jest plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia

W przepisach ustawy z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1202 ze zm., dalej: pb) zostały uregulowane kwestie związane z procesem budowlanym: projektowaniem, budową i odbiorem wykonanych robót, utrzymaniem oraz zasady rozbiórki obiektu budowlanego.

Przebieg robót budowlanych, w pierwszej kolejności, to uzgodniona suma zamiarów inwestora, rozwiązań zaproponowanych przez projektanta i dbałości kierownika budowy. Proces budowlany to również umiejętność ochrony życia i zdrowia osób w tym procesie uczestniczących, w pierwszym rzędzie, jako realizacja zapisów w Konstytucji RP.

Zgodnie z art. 24 Konstytucji RP praca znajduje się pod ochroną Rzeczpospolitej Polski. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Natomiast zgodnie z art. 66 Konstytucji RP każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.

Kierownik budowy został uznany, przez ustawodawcę, za osobę najbardziej odpowiedzialną za bezpieczeństwo i ochronę zdrowia osób z budową związanych. Odpowiedzialność kierownika budowy za bezpieczeństwo i ochronę zdrowia została określona wprost w art. 21a ust. 1 pb, zgodnie z którym kierownik budowy jest obowiązany, w oparciu o informację, o której mowa w art. 20 ust.1 pkt 1b, sporządzić lub zapewnić sporządzenie , przed rozpoczęciem budowy, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych . Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia funkcjonuje w opisach pod skrótami „Plan BIOZ” lub „Plan bioz”.

Plan BIOZ sporządzany jest w przypadkach kiedy, w zamiarze budowlanym opisanym projektem budowlanym, przewiduje się wystąpienie przynajmniej jednej z dwóch okoliczności, o których mowa w art. 21a ust. 1a pb, tj.: gdy:

• w trakcie budowy realizowane są roboty wysokiego ryzyka zagrożenia bezpieczeństwa,

• prowadzone są roboty budowlane trwające dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie zatrudnionych jest co najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót przekracza 500 osobodni.

Plan BIOZ wykonuje się zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz.U. z 2003 r. Nr 120, poz. 1126; dalej: rbioz). Rozporządzenia zostało wydane na podstawie art. 21b ust. 4 pb.

Plan BIOZ zbliżony jest w swoim zakresie i formie do projektu budowlanego. Plan składa się ze stron:

• tytułowej,

• opisowej oraz

• rysunkowej.

W przepisach rbioz, mimo technicznej formy planu, istnieje mocny nakaz zachowania dbałości o bezpieczeństwo i ochronę zdrowia pracowników (§ 3 ust. 3 pkt 6 rbioz). Wskazany opis z planu BIOZ powinien być podstawą szkolenia, o którym mowa w § 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. z 2003 r. Nr 47, poz. 401; dalej: rbhprb), wykonawca przed przystąpieniem do wykonania robot budowlanych jest obowiązany opracować instrukcję bezpiecznego ich wykonania i zaznajomić z nią pracowników w zakresie wykonywanych przez nich robót. Rozporządzenia zostało wydane na podstawie art. 237¹⁵ KP.

Dla całej budowy sporządza się tylko jeden plan BIOZ. Plan jest prawem obowiązującym dla wszystkich osób przebywających na terenie budowy. Osoby przebywające na budowie powinny być zapoznane z zawartością planu albo przynajmniej poinformowane o jego istnieniu.

Zgodnie z art. 17 pb, kierownik budowy sporządzając plan BIOZ współdziała z pozostałymi uczestnikami procesu budowlanego, na których spoczywają wyszczególnione obowiązki w sprawach bezpieczeństwa i higieny pracy. Do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony i ochrony zdrowia, a w szczególności zapewnienie opracowania planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Do podstawowych obowiązków projektanta, w zakresie uczestniczenia w sporządzaniu planu BIOZ, należy sporządzenie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego, uwzględnianej w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Podstawą sporządzenia przez projektanta ww. informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia jest § 2 ust. 1-6 rbioz.

Kierowniku budowy, w trakcie trwania budowy, ma do wypełnienia jeszcze jeden szczególny obowiązek, z katalogu obowiązków opisanych w art. 22 pkt 3c pb. Kierownik budowy powinien wprowadzać niezbędne zmiany w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikające z postępu wykonywanych robót budowlanych.

Z datą zakończenie budowy kończy się ważność planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Po zakończeniu budowy jej dotychczasowy kierownik może nieaktualny już plan BIOZ zniszczyć wraz z innymi niepotrzebnymi dokumentami byłej budowy. Jednak bardziej starannym postępowaniem, nie nakazanym żadnym przepisem, wydaje się przekazanie planu BIOZ, wraz z dokumentacją szkoleń stanowiskowych BHP, właścicielowi lub zarządcy oddanego do użytkowania obiektu budowlanego.

Zdarza się, że pracownicy budowlani zgłaszają po zakończeniu budowy wypadki przy pracy lub toczy się w ich sprawie postępowanie w sprawie uznania ich aktualnej choroby za chorobę zawodową. Tacy pracownicy, wezwani o przedstawienie dokumentów lub świadków, kierują się w pierwszej kolejności o pomoc do byłego kierownika budowy. Jeżeli kierownik budowy zdecyduje się na przekazanie planu BIOZ wraz z dokumentacją szkoleń BHP pracowników w inne ręce, powinien jeszcze pamiętać, że przekazywanie dokumentów powinno być dokonane ze starannością wymaganą przepisami RODO.

Podstawa prawna:

Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1202 ze zm.).

Magdalena Popławska