Zwrot butelek bez paragonu - nowe zasady zarządzania plastikiem

Zmora opakowań plastikowych z pewnością jest wszystkim znana. Nie wszyscy jednak wiedzą, że ten produkt doczekał się odrębnej regulacji i to na poziomie ustawy. Mowa o ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z 13 czerwca 2013 r. 

Akt ten określa wymagania, którym plastikowe opakowanie musi sprostać, a także zasady działania z odpadami opakowaniami.  Cel regulacji niewątpliwie szczytny - zmniejszenia szkodliwości plastikowych opakowań dla środowiska i minimalizowania ich ilości.

Przepisy ustawy doczekały się kolejnego projektu zmian, wszystko za sprawą dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Głównym założeniem przepisów europejskich jest ochrona środowiska morskiego przed odpadami z tworzyw sztucznych. O szkodliwym ich wpływie na morski ekosystem z pewnością nikogo nie muszę przekonywać, podobnie jak do tego, że finalnie ten szkodliwy wpływ odbija się również na ludzkim zdrowiu.

Tworzywa sztuczne stanowią 85% wszystkich odpadów morskich. Aż połowa z nich to produkty jednorazowego użytku. Przeprowadzono badania, z których wynika, że największy odsetek tych zanieczyszczeń to butelki od wszelakich napojów i nakrętki do nich.

I tak z mórz i oceanów dyrektywa wpłynęła na grunt polskiego prawa. Mamy więc obowiązek selektywnego zbierania odpadów, a także daleko idącą odpowiedzialność przedsiębiorcy produkującego takie opakowania oraz nowe obowiązki podmiotu wprowadzającego je na rynek. Przy producentach dotyczy to m.in. zagospodarowania odpadów pochodzących z takich opakowań. Teraz obowiązków ma być jeszcze więcej, także dla podmiotów które wprowadzają na rynek opakowania plastikowe, w szczególności plastikowe butelki. Czyli dla sklepów.

Dyrektywa 2019/904 przewiduje zobowiązanie do zbierania odpadów z plastikowych butelek jednorazowych do 3 litrów pojemności w sposób selektywny na poziomie 90% w roku 2029. To długa droga. Jednak wprowadzono także pomysł na zwiększenie skuteczności, poprzez system zwrotu kaucji.  Pomysł ten doprecyzowano w projekcie zmian do ustawy dotyczącej opakowań plastikowych.

Ważne: System kaucyjny to rozwiązanie w którym przy zakupie pobierana jest opłata za opakowanie. Można ją odzyskać zwracając opakowanie, bądź odpady z tego opakowania. 

Mówiąc wprost, przy zakupie np. napoju gazowanego, do jego ceny zostanie doliczona kaucja za butelkę. Możliwość odzyskania kaucji musi być zagwarantowana powszechnie i bez dodatkowych "formalności" aby faktycznie motywacja do zwrotu odpadów plastikowych była skuteczna. Dlatego projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi zakłada, że aby odzyskać kaucję, nie trzeba będzie posiadać paragonu. 

Kaucja, która nie została odebrana trafi do przedsiębiorców, aby wspomóc w realizacji ich obowiązków związanych z tworzeniem systemu kaucyjnego. 

Podmioty, które wprowadzają opakowania plastikowe na rynek, będą miały obowiązek: zbierania zarówno samych opakowań jak i odpadów po nich, transportu opakowań do producenta, a odpadów do zakładu przetwarzania.

O tym, że wprowadzający do obrotu podmiot ma sprawnie działający system kaucyjny, który odpowiada regulacji, będzie przesądzała decyzja  ministra właściwego do spraw klimatu. 

Podmioty te będą miały pewnego rodzaju targety do osiągnięcia. Ich niezrealizowanie będzie się wiązać z koniecznością uiszczenia opłaty produktowej. 

Dodatkowym obowiązkiem podmiotu wprowadzającego opakowanie będzie sprawozdanie. Składać je należy ministrowi właściwemu do spraw klimatu. Musi zawierać informacje o środkach przeznaczonych na system kaucyjny, wysokość nieodebranej kaucji, masie opakowań i odpadów zebranych w systemie. 

Ważne: Jeśli proponowane przepisy wejdą w życie, każdy sklep o powierzchni handlowej powyżej 100 m2 będzie zobowiązany do odbierania pustych opakowań i odpadów z opakowań, a tym samym do zwrotu kaucji. 

Mniejsze sklepy - mają dobrowolność w odbieraniu odpadów i samych opakowań, oraz zwracaniu kaucji. Jednak niezależnie od tego, czy będą zwracać kaucję, to muszą ją pobierać.