Świadczenia zdrowotne dla uchodźcy z Ukrainy bez dokumentów lub nieobjętego specustawą

Autor: Marta Woś
Data: 28-04-2022 r.

Jak zgodnie z prawem udzielać świadczeń zdrowotnych uchodźcom z Ukrainy, którzy nie posiadają wymaganych dokumentów? Czy obowiązująca specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym w wystarczającym stopniu reguluje te kwestie? A co w przypadku uchodźcy nie objętego przepisami specustawy? Wyjaśniamy jak w takich przypadkach powinna postąpić placówka medyczna.

Prawo do świadczeń zdrowotnych w placówkach medycznych w Polsce obejmuje osoby, które wjechały do Polski od 24 lutego 2022 r., czyli od początku agresji Rosji na Ukrainę. Osobami uprawnionymi są obywatele Ukrainy, a także niemający obywatelstwa ukraińskiego ich małżonkowie, którzy bezpośrednio przekroczyli granicę polsko-ukraińską.

 

Ważne: Do grona osób uprawnionych specustawa zalicza też obywateli Ukrainy z Kartą Polaka, a także członków najbliższej rodziny takiego obywatela. Te osoby nie muszą spełniać wymogu przekroczenia granicy polsko-ukraińskiej. Prawo do świadczeń obejmuje także dziecko urodzone już w Polsce, jeżeli jego matka jest osobą uprawnioną w rozumieniu specustawy.

Ważne: Uprawnienia do świadczeń medycznych na mocy specustawy nie przysługują osobom, które przed 24 lutego 2022 r. przebywały legalnie w Polsce na podstawie zezwoleń pobytowych lub miały status uchodźcy bądź złożyły wniosek o uzyskanie takiego statusu.

Ważne: Obywatel Ukrainy, który wyjedzie z Polski na dłużej niż miesiąc, traci uprawnienia do świadczeń medycznych przysługujących na mocy specustawy.

Zakres świadczeń opieki zdrowotnej dla uchodźców z Ukrainy

Osoby uprawnione na mocy spec­ustawy do opieki zdrowotnej na terenie Polski mają prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, udzielonych w Polsce, na analogicznych zasadach i w analogicznym zakresie do osób ubezpieczonych w Polsce, z wyjątkiem leczenia uzdrowiskowego, rehabilitacji uzdrowiskowej, prawa do leczenia za granicą oraz zwrotu środków za leczenie za granicą na podstawie dyrektywy transgranicznej.

Takim osobom przysługuje również prawo do produktów leczniczych finansowanych z programów zdrowotnych Ministerstwa Zdrowia, świadczenia w zakresie zapobiegania i leczenia chorób zakaźnych, czyli szczepienia przeciwko COVID-19, testy w kierunku koronawirusa (antygenowe i PCR) oraz leczenie związane z COVID-19.

Dzieciom zaś przysługują szczepienia ochronne w ramach kalendarza szczepień ochronnych.

Co istotne, tych świadczeń udzielają te placówki medyczne, które zawarły z NFZ umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, oraz przez te apteki, które mają umowę na realizację recept zawartą z Narodowym Funduszem Zdrowia.

Dokumenty uprawniające do skorzystania ze świadczeń zdrowotnych

Od 12 marca 2022 r., udzielanie świadczeń zdrowotnych możliwe jest również na podstawie specjalnego numeru PESEL nadawanego obywatelom Ukrainy, e-dokumentu poświadczającego status osoby uprawnionej, który można aktywować po założeniu profilu zaufanego oraz wydruku potwierdzenia utworzenia profilu zaufanego przez osobę uprawnioną, który zawiera imię, nazwisko oraz PESEL. Od 24 marca 2022 r. świadczenia zdrowotnego udzielano na podstawie każdego dokumentu potwierdzającego tożsamość, m.in.: paszportu obywatela Ukrainy ze stemplem Straży Granicznej RP, zaświadczenia wydanego przez Straż Graniczną RP, dowodu osobistego, prawa jazdy, aktu małżeństwa, aktu urodzenia oraz innych dokumentów poświadczających status ukraińskiego obywatelstwa, czas i miejsce przekroczenia granicy, status małżonka obywatela Ukrainy, pokrewieństwo w przypadku najbliższej rodziny obywatela Ukrainy z Kartą Polaka.

Brak dokumentów poświadczających uprawnienie do świadczeń zdrowotnych

Postępowanie placówki medycznej w przypadku braku potwierdzenia uprawnienia uchodźcy z Ukrainy do świadczeń opieki zdrowotnej warunkuje stan zdrowia osoby, która zgłasza się po pomoc medyczną. Jeśli jest to osoba w stanie nagłym, podmiot leczniczy nie może odmówić udzielenia jej pomocy medycznej i powinien zrealizować świadczenia opieki zdrowotnej w niezbędnym zakresie.

Ważne: Należy jednak mieć świadomość, że w przypadku braku dobrowolnej zapłaty przez pacjenta z Ukrainy kosztów udzielonego świadczenia, postępowanie sądowe oraz egzekucja należności musiałaby się toczyć w Ukrainie, a nie na terenie naszego kraju, ze względu na brak umowy międzynarodowej między Polską a Ukrainą w zakresie wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych w sprawach majątkowych.

Inaczej sprawa wygląda w sytuacji, gdy obywatel Ukrainy jest uprawniony w świetle przepisów specustawy do świadczeń zdrowotnych, ale nie ma dokumentów, które takie uprawnienie potwierdzają, bo np. zagubił paszport lub zaświadczenie Straży Granicznej z datą przekroczenia granicy.

Wówczas, zgodnie z ustawą o świadczeniach, osoba, której udzielono świadczenia opieki zdrowotnej w stanie nagłym, jest zobowiązana do przedstawienia dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń opieki zdrowotnej w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej, a jeżeli świadczenie to jest udzielane w oddziale szpitalnym, w terminie 7 dni od dnia zakończenia udzielania świadczenia opieki zdrowotnej – pod rygorem obciążenia tej osoby kosztami udzielonych jej świadczeń. Świadczeniobiorca może przedstawić dokumenty potwierdzające prawo do świadczeń w terminie późniejszym, jednak w okresie nie dłuższym niż rok, licząc od dnia upływu tych terminów.

Jeśli jednak do placówki zgłasza się osoba, która nie ma dokumentów potwierdzających prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, a jej stan zdrowia nie wymaga udzielenia jej pilnej pomocy medycznej, placówka medyczna ma możliwość odmowy udzielenia jej świadczenia.

Osoby, które przykładowo nie mają stempli w paszporcie lub innych dokumentów potwierdzających przekroczenie granicy po 24 lutego, należy skierować na całodobową infolinię NFZ, który zarejestruje tę osobę w systemie i potwierdzi jej uprawnienie do świadczeń. Takie osoby mogą też udać się do punktu recepcyjnego, w którym uzyskają zaświadczenie o dacie wjazdu.

Można też zaproponować, by osoby, które nie mają potwierdzonego uprawnienia do opieki medycznej z tytułu specustawy, zgłosiły się do urzędu gminy/miasta w celu uzyskania PESEL-u.

Pomoc medyczna uchodźcom nie objętym przepisami specustawy

Od 4 marca 2022 r. obowiązuje na terenie krajów Unii Europejskiej decyzja wykonawcza Rady UE 2022/382, która stwierdza istnienie masowego napływu wysiedleńców z Ukrainy, w rozumieniu art. 5 dyrektywy 2001/55/WE, i wprowadza tymczasową ochronę osób wymienionych w decyzji. Decyzją są objęci:

  • obywatele Ukrainy zamieszkali w Ukrainie przed 24 lutego 2022 r. i członkowie ich rodzin,
  • obywatele państw trzecich i bezpaństwowcy, którzy przed 24 lutego 2022 r. korzystali w Ukrainie z ochrony międzynarodowej (uchodźcy) i członkowie ich rodzin,
  • obywatele państw trzecich i bezpaństwowcy, którzy przebywali w Ukrainie przed 24 lutego 2022 r. na podstawie zezwolenia na pobyt stały, i nie mogą bezpiecznie wrócić do swojego państwa.

„Członkiem rodziny”, w rozumieniu decyzji Rady UE, jest: małżonek, partner uznawany przez prawo; małoletnie i niepozostające w związku małżeńskim dzieci; dzieci małżonka, inni bliscy krewni, jeżeli mieszkali razem, jako jedna rodzina i byli na utrzymaniu osoby objętej ochroną tymczasową.

Osobom uprawnionym na mocy decyzji Rady UE, zgodnie z ustawą o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przysługuje opieka medyczna na ich wniosek.

Marta Woś

Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nie masz konta? Zarejestruj się »

Zobacz także

Ochrona danych osobowych w gabinecie lekarskim – przygotuj się do dużych zmian

pobierz

Elektroniczna dokumentacja medyczna

pobierz

Jak zarządzać ryzykiem w ujęciu ISO 9001:2015

pobierz

Jak przygotować raport o sytuacji ekonomiczno-finansowej SPZOZ Nowy obowiązek dla kierownika

pobierz

Polecane artykuły

Array ( [docId] => 41767 )
Array ( [docId] => 41767 )