Modernizacja i poprawa efektywności - kwalifikacje kierowników szpitali

Kluczowym organem w polskim systemie szpitalnictwa ma być Agencja Rozwoju Szpitali, sprawująca centralny nadzór nad działalnością szpitali. Prezes Agencji będzie m.in. prowadzić „listę menedżerów”. Stanowisko kierownika podmiotu szpitalnego będzie mogła pełnić jedynie osoba wpisana na tę listę.

O ile projektowana ustawa wejdzie w życie w obecnym kształcie, każdy podmiot szpitalny (zarówno będący, jak i niebędący przedsiębiorcą), będzie mieć kierownika – osobę fizyczną.

Żeby być kierownikiem, trzeba będzie widnieć na wspomnianej liście menedżerów. Wpis na listę nie będzie jednak zwykłą formalnością, ponieważ w porównaniu z ustawą o działalności leczniczej zaostrzają się kryteria kwalifikacyjne.

Wpis uzyskają tylko osoby spełniające warunki:

• mające wykształcenie wyższe lub wykształcenie wyższe uzyskane za granicą uznane w Polsce, na podstawie przepisów odrębnych;
• mające co najmniej 5-letni staż pracy na stanowisku kierowniczym albo co najmniej 3-letni staż pracy na stanowisku kierowniczym w podmiocie szpitalnym;
• mające pełną zdolność do czynności prawnych i które nie zostały skazane prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;
• mające zdany państwowy egzamin uprawniający do zajmowania stanowiska kierownika podmiotu szpitalnego organizowany przez ministra właściwego do spraw zdrowia albo ukończone studia podyplomowe Master of Business Administration (MBA) w ochronie zdrowia.

Wymóg ukończenia studiów wyższych nie ulegnie zmianie, przy czym w obu stanach prawnych wystarczające jest wykształcenie na poziomie wyższym zawodowym (np. licencjat, inżynier).

W nowym stanie prawnym osoba, która nie ma pięcioletniego stażu pracy na stanowisku kierowniczym, będzie musiała wykazać co najmniej trzyletni staż pracy na stanowisku kierowniczym w podmiocie szpitalnym. To znaczne zaostrzenie kryteriów. Ukończenie studiów na kierunku zarządzanie połączone z trzyletnim stażem pracy na dowolnym stanowisku nie będzie już, zgodnie z projektem ustawy, wystarczające.

Zaostrzeniu podlega także regulacja dotycząca niekaralności – dyskwalifikujące do pełnienia funkcji kierownika będzie również skazanie za umyślne przestępstwo skarbowe.

Dotychczas, zgodnie z regulacjami ustawy o działalności leczniczej, kandydat miał mieć „wiedzę i doświadczenie dające rękojmię prawidłowego wykonywania obowiązków”. Projekt zakłada rezygnację z tej miękkiej, niedookreślonej przesłanki. Zamiast tego zakłada alternatywę: kierownik musi mieć zdany państwowy egzamin albo ukończone studia podyplomowe MBA w ochronie zdrowia.

Projektodawcy pozostawili do uznania Ministrowi Zdrowia na poziomie rozporządzenia, jak będzie wyglądać egzamin. Z projektu nie wynika, czy egzamin będzie pisemny, czy też ustny. Zgodnie z proponowaną regulacją minister zdrowia może – ale nie musi – zlecić przeprowadzenie Centrum Egzaminów Medycznych, czyli instytucji doświadczonej w organizowaniu m.in. końcowych egzaminów lekarskich.

Zakres materiału podlegającego sprawdzeniu opisano bardzo szeroko. Egzamin miałby weryfikować znajomość aktów prawnych mających zastosowanie w ochronie zdrowia, ale także sprawdzać doświadczenie kandydata w sferze właściwego wykonywania obowiązków kierownika oraz wiedzę i umiejętności w zakresie zarządzania podmiotem szpitalnym.

Choć projekt ustawy jest dopiero procedowany, jego twórcy w przepisach końcowych jasno określają, że pierwszy egzamin miałby być przeprowadzony nie później niż w trzecim kwartale 2022 roku. Kolejne egzaminy odbywałyby się nie rzadziej niż raz w roku.

Zamiast przystępowania do państwowego egzaminu, którego formuła jest jeszcze nieznana, osoby chcące pełnić funkcję kierownika podmiotu szpitalnego będą mogły przedstawić dyplom ukończenia studiów podyplomowych Master of Business Administration w ochronie zdrowia. To rozwiązanie jest jednak obwarowane dodatkowymi warunkami.

Projektodawcy zastrzegli, że studia MBA powinny trwać nie krócej niż trzy semestry. Wykluczyli zatem osoby kończące studia roczne. Ponadto wymogiem jest, by uczelnia, na której kandydat studiował, miała kategorię naukową B lub wyższą.

Przystępując do studiów, należy zatem śledzić raporty Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych i badać, czy szkoła wyższa nie uzyskała kategorii naukowej „C”.

W obecnym brzmieniu projektu problem kategorii naukowej uczelni wydaje się jednym z bardziej uciążliwych i nieprzewidywalnych problemów, jakie mogą spotkać kierownika podmiotu szpitalnego.

Jeżeli po wpisaniu na listę menedżerów uczelnia, na której kierownik ukończył studia podyplomowe, straci kategorię naukową „B” i stanie się uczelnią kategorii „C” – kierownik przestanie spełniać ustawowe wymogi i zostanie wykreślony z listy.

Zarówno przygotowanie do corocznego egzaminu państwowego, jak i ukończenie studiów MBA to zadania wymagające wielomiesięcznych zabiegów. Nawet po zdaniu egzaminu bądź uzyskaniu dyplomu uczelni osoba zainteresowana stanowiskiem kierownika podmiotu szpitalnego będzie musiała przejść procedurę wpisu na listę menedżerów. Ta procedura może potrwać od kilkunastu do kilkudziesięciu dni.

Tymczasem już 1 lipca 2024 r. projekt przewiduje wygaśnięcie stosunków pracy dotychczasowych kierowników podmiotów szpitalnych, którzy nie spełnią do tego czasu nowych wymogów. Jeżeli zatem dotychczasowy kierownik chciałby skorzystać z możliwości ukończenia studiów podyplomowych MBA, powinien je rozpocząć jeszcze w tym roku. Jeżeli będzie chciał przystąpić do państwowego egzaminu – jest prawdopodobne, że będzie miał tylko dwa podejścia, w roku 2022 i 2023.

Ważne: Projekt ustawy nie pozwala na obejście przepisów o kierowniku podmiotu szpitalnego przez ustanawianie osób „pełniących obowiązki” spoza listy menedżerów. Osoba p.o. kierownika będzie musiała spełnić takie same warunki jak kierownik, czyli także dysponować wpisem na listę menedżerów.

Ważne: W pewnych szczególnych przypadkach kierownik będzie mógł być narzucony podmiotowi z zewnątrz.Jeżeli prezes Agencji Rozwoju Szpitali zakwalifikuje szpital niebędący spółką do kategorii D, prezes agencji uzyska równocześnie uprawnienie do powoływania i odwoływania kierownika tego szpitala w drodze niezaskarżalnego postanowienia. Kierownik szpitala zakwalifikowanego do kategorii C będzie mógł być zmieniony przez prezesa w ściśle określonych przypadkach, m.in. wówczas, gdy nie wypełni obowiązku kształcenia ustawicznego.