Ustawa o systemie oświaty oraz Karta Nauczyciela prawo do wyboru podręczników rezerwują dla nauczycieli, dlatego dyrektor szkoły nie może zawierać umów z wydawcami, nawet jeżeli proponują one znaczące korzyści dla szkoły. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca się do MEN o interwencję.
Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu z dn. 2 kwietnia 2013 roku zwrócił się do Minister Edukacji Narodowej, Krystyny Szumilas, o rozważenie zwrócenia uwagi kuratorów oświaty na kryteria wyboru podręczników w szkołach publicznych.
Dyrektor szkoły nie ma prawa narzucać wyboru podręczników
Dyrektor szkoły, który decyduje się na zawarcie umowy zobowiązującej do zakupu podręczników danego wydawnictwa kieruje się dobrem szkoły. Wydawcy kierują do placówek atrakcyjne oferty, w których w zamian za wybór konkretnych podręczników, szkoła otrzyma sprzęty elektroniczne i inne pomoce dydaktyczne. W rzeczywistości jednak, dyrektor szkoły decydujący się na takie rozwiązanie, narusza przepisy, które reguluje ustawa o systemie oświaty.
Ustawa o systemie oświaty prawo do wyboru podręczników pozostawia dla nauczycieli poszczególnych przedmiotów (art. 22a ust. 1 Ustawa o systemie oświaty). Na prawo do decydowania o doborze podręczników i pomocy dydaktycznych wskazuje również art. 12 ust. 2 ustawy Karta Nauczyciela. W związku z tym dyrektor szkoły nie ma prawa obligować nauczycieli do wyboru podręczników konkretnego wydawcy. Narzucenie podręcznika konkretnego wydawcy, to naruszenie prawa.
Umowy z wydawcami szkodliwe dla nauczycieli, uczniów i rodziców
Rzecznik Praw Obywatelskich w swoim wystąpieniu podkreśla, że zarezerwowane dla nauczycieli prawo do wyboru podręczników wynika z faktu, iż to oni są odpowiedzialni za prawidłowy przebieg procesu dydaktycznego. Ich zadaniem jest wybór takich pomocy, które będą najlepiej dostosowane do potrzeb i możliwości uczniów. Narzucając konkretne wydawnictwa, dyrektor szkoły pozbawia nauczycieli swobody w realizacji programu kształcenia.
Istotne jest również to, że dyrektor szkoły zgadzający się na wprowadzenie do procesu kształcenia konkretnych podręczników, pozbawia rodziców możliwości zakupu ich na rynku wtórnym czy przekazywania przez starsze rodzeństwo. Rzecznik Praw Obywatelskich zwraca uwagę, że w kontekście wysokich cen książek, konieczność corocznego kupowania wyłącznie nowych podręczników dla wielu rodziców jest bardzo dużym, zwykle zbytecznym, obciążeniem finansowym.
Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące praktyki wręczania szkołom kosztownych prezentów przez przedstawicieli wydawców podręczników. W zamian za zobowiązanie do wyboru podręczników oferowanych przez konkretnego wydawcę, placówki otrzymują sprzęt elektroniczny, komputery czy tablice multimedialne. W efekcie, nauczyciele zostają pozbawieni swojego ustawowego prawa do wyboru podręcznika najlepiej pasującego do stosowanych przez nich
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.) art. 12 ust. 2.
- Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) art. 22 ust. 1.
