Problemy podatkowe przy spadku z zagranicy

Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymał pismo sygnalizujące brak odpowiedniej regulacji dotyczącej spadku po osobach, które nie mają żadnego związku z Polską, bądź też darowizny od nich, które to trafiają do nabywców mających miejsce zamieszkania poza granicami Polski, jednak mających polskie obywatelstwo. 

Polskie przepisy dotyczące podatku od spadków i darowizn nie wprowadzają żadnej szczególnej regulacji poświęconej darowiźnie, bądź spadkowi, który pochodzi z innego kraju. W konsekwencji może się zdarzyć, że będzie on opodatkowany w Polsce po raz kolejny. Przychodzi na myśl możliwość skorzystania z międzynarodowych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. Niestety nie mogą w tym przypadku stać się ratunkiem dla podatników, ponieważ umowy te dotyczą podatków majątkowych i dochodowych. Trzeba przyznać, że problem jest niezwykle aktualny, szczególnie biorąc pod uwagę dużą migrację, zwłaszcza między krajami Unii Europejskiej. 

Warto przeanalizować przepis art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z nim opodatkowane jest nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą oraz praw majątkowych wykonywanych za granicą, w przypadku gdy w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny, nabywca:
a) był obywatelem polskim
b) miał w Polsce stałe miejsce pobytu. 

Nie ma przy tym znaczenia, że do nabycia rzeczy czy praw majątkowych dojdzie poza granicami kraju, co więcej, obowiązku podatkowego nie wyłącza także fakt, że polski obywatel przebywa na stałe za granicą. 

Ważne: Samo obywatelstwo polskie rodzi obowiązek podatkowy w podatkach od spadków i darowizn, niezależnie gdzie doszło do nabycia praw lub rzeczy. 

Jednak nie wszystkie państwa stosują takie same zasady, co rodzi niebezpieczeństwo podwójnego opodatkowania tej samej darowizny czy spadku.  

Biorąc pod uwagę aktualnie obowiązujące regulacje, podatnicy nie są w żaden sposób chronieni przed podwójnym opodatkowaniem. Co ciekawe, przepisy poświęcone takim zdarzeniom były zawarte w ustawie z 29 maja 1920 r. 

Przepisy dotyczące podatku od spadków i darowizn nie podlegają harmonizacji na terenie UE. Mimo to Komisja wydała odpowiednie zalecenia, które mają doprowadzić do wprowadzenia mechanizmu unikania podwójnego opodatkowania w tym zakresie. Proponuje ona przyznanie ulgi w przypadku wystąpienia podwójnego opodatkowania spadków. Rzecznik Praw Obywatelskich pyta o stanowisko minister finansów.