Rygorystyczne zasady zwolnień podatkowych od darowizn

Organy podatkowe uznają, że darowizna nie może być przekazana w gotówce. Zatem by skorzystać ze zwolnienia podatkowego nie można przyjąć od osoby najbliższej gotówki i wpłacić jej na własny rachunek bankowy. Jeśli sprawa takiego podatnika trafi do sądu, to niektóre składy orzekające uznają, że darowizna wcale nie musi mieć formy bezgotówkowej. Mamy więc do czynienia z różną interpretacją tych samych przepisów i niestety najczęściej organy podatkowe decydują się na przyjęcie interpretacji mniej korzystnej dla podatników. Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o ujednolicenie przepisów, w sposób będący korzystniejszy dla podatników. 

Choć Ministerstwo finansów zastrzega, że przepisy są jednoznaczne, to liczba sporów fiskusa z podatnikami, których źródłem są właśnie regulacje dotyczące darowizny, może świadczyć o czymś zupełnie przeciwnym. Przypomnijmy, że zwolnieni z podatku w przypadku darowizny rzeczy lub praw majątkowych są osoby, które tę darowiznę otrzymały od: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Aby skorzystać ze zwolnienia konieczne jest jeszcze spełnienie kilku warunków. Po pierwsze - podatnik musi zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych odpowiedniemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Ma na to 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. 

Drugi warunek dotyczy jedynie darowizny pieniędzy. W takim przypadku, jeśli wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, łącznie przekracza 9 637 zł, to środki pieniężne należy udokumentować dowodem przekazania ich na rachunek płatniczy nabywcy. 

Zgodnie z przepisami takim dowodem przekazania ma być potwierdzenie przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym. 

I tutaj pojawia się problem, bo przecież wypłata pieniędzy z bankomatu i wpłata np. przelewem pocztowym teoretycznie także spełnia warunki ustawowe, jednak fiskus ma na ten temat różne zdanie. 

Ciekawym przykładem jest interpretacja wydana przez Dyrektora KIS, który uznał, że nie zostaje spełniony warunek do zwolnienia z podatku od darowizny, gdy na podstawie umowy darowizny, pieniądze zostają w gotówce przekazane obdarowanemu, który w tejże umowie zostaje zobowiązany do wpłacania pieniędzy na swoje konto. Przykład o tyle ciekawy, że dotyczył on darowizny, którą 94-letnia babcia nieposiadająca konta bankowego, mieszkająca na wsi i oszczędzająca gotówkę z dostarczanej przez listonosza emerytury, przekazała darowiznę swojemu wnuczkowi. 

W podobnym stanie faktycznym sąd administracyjny w wyroku stwierdził, coś zupełnie innego. W uzasadnieniu czytamy, że drugorzędne znaczenie ma sposób dokonania tego transferu. Nie musi to być transfer bezgotówkowy, a  dopuszczalna jest także wpłata gotówki przez obdarowanego na własny rachunek. Istotne jest wykazanie, że miał miejsce transfer gotówki od darczyńcy do obdarowanego. 

Resort finansów natomiast problemu nie dostrzega. Wręcz przeciwnie, konieczność udokumentowania darowizny w formie potwierdzenia przelewu postrzega jako idealne rozwiązanie, gwarantujące szczelność systemu podatkowego. Takie rygorystyczne przepisy mają uciąć możliwości potencjalnego unikania opodatkowania w podatku dochodowym. Resort także zaznacza, że zwolnienie w przypadku darowizny od osób najbliższych ma wyjątkowy charakter i podatnicy powinni się dostosować, bo przecież czerpią z takiego rozwiązania korzyści i nie płacą podatku - mimo zasady powszechnego opodatkowania. Dodatkowo przepisy gwarantują teraz - zdaniem resortu - jednoznaczne kryteria zwolnienia z podatku. Jak pokazują różne orzeczenia sądów administracyjnych, ta jednoznaczność jest raczej kategorią umowną.