Darowizna z majątku wspólnego małżonków - konsekwencje podatkowe

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej rozpatrywał problem wnioskodawczyni, która miała otrzymać mieszkanie na podstawie umowy darowizny od swojego brata. Miała wątpliwość, czy w przypadku, gdy mieszkanie należy do małżeńskiego majątku wspólnego brata i jego żony, to nadal będzie zwolniona z podatku od spadku i darowizn. 

Na podstawie art. 37 §  1. pkt. 4 Kodeksu rodzinnego - dla ważnego względem prawa wykonania darowizny z majątku wspólnego niezbędna jest zgoda drugiego małżonka.  Zgodnie z tym przepisem żona brata przygotowała oświadczenie pisemne, które zostało dołączone do umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego. 

Darowizna jest umową, w której jedna ze stron - darczyńca, w omawianym przez nas przypadku brat, zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swojego majątku. Tak mówią przepisy Kodeksu cywilnego. Co do zasady, umowa darowizny powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Jeśli nie zastosowano takiej formy - ważność umowy zostaje przesądzona w momencie zrealizowania świadczenia. 

Darowizna rodzi obowiązek podatkowy. Powstaje on w momencie nabycia w drodze darowizny. Jest to jednak zasada ogólna, od której w art. 14 ust. 3 ustawy od spadków i darowizn wprowadzono odstępstwo. Z podatku od spadków i darowizn zostaje zwolnione nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma czy macochę jeżeli zgłosi nabycie własności do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. 

Ważne: Nie trzeba dokonywać tego zgłoszenia w przypadku, gdy darowizna jest wykonywana w formie aktu notarialnego. Zgodnie z art. 18 ustawy od spadków i darowizn, to notariusze są płatnikami podatku w przypadku darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego. 

W rozpatrywanej sprawie to brat chce wykonać darowiznę mieszkania na rzecz swojej siostry. Zgodnie z przepisami, darowizna ta zwolniona jest od podatku od darowizn. 

Ponieważ mieszkanie należy do majątku wspólnego, aby darowizna była ważna i skuteczna, wymagana jest zgoda żony. Jednak sam fakt wyrażenia zgody na zawarcie umowy darowizny jest neutralny podatkowo. 

Ważne: Wyrażenie oświadczenia zawierającego zgodę małżonka na dokonanie darowizny z majątku wspólnego, nie powoduje, że małżonek staje się stroną umowy darowizny.

Przepisy wymagają jedynie zgody na jednostronną czynność drugiego małżonka. Jeżeli więc umowa darowizny mieszkania jest zawarta między rodzeństwem, to darowizna jest zwolniona z podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.