Opodatkowanie odszkodowania dla byłego pracownika

Na to pytanie odpowiedzi udzielił Dyrektor Krajowej Administracji Skarbowej, wydając interpretację indywidualną dla wypłacającego odszkodowanie pracodawcy. Na skutek rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę, pracownik skierował pozew do sądu. W efekcie strony zawarły ugodę. Pracodawca wycofał oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia, a strony zgodnie ustaliły warunki porozumienia rozwiązującego stosunek pracy. Pracodawca zobowiązał się także do wypłaty odszkodowania tytułem odszkodowania. A wypłacając je - potrącił zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. 

Odszkodowanie wypłacono na mocy ugody, w której nie wskazywano naruszenia przepisów prawa pracy, a wypłacone odszkodowanie nie było związane z rzeczywistą szkodą. Ustalona kwota miała rekompensować pracownikowi utracone w wyniku rozwiązania umowy o pracę korzyści, które spodziewał się osiągnąć, jeśli do rozwiązania by nie doszło. Korzyściami tymi było wynagrodzenie za pracę. 

W tak określonym stanie faktycznym pojawiły się jednak wątpliwości, czy wypłacone na mocy ugody sądowej odszkodowanie faktycznie podlega opodatkowaniu i pracodawca - jako płatnik - powinien odprowadzić zaliczki na PIT?

Poznaj nasze szkolenia: Zmiany w Kodeksie Pracy w 2022 roku – praktyczne wskazówki 

Przepisy podatkowe przewidują zwolnienie z podatku dochodowego kwot odszkodowania i zadośćuczynienia. Zwolnienie to jest określone w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, jednak dla jego zastosowania wymagane jest spełnienia określonych warunków. Pierwsza okoliczność uprawniająca do zwolnienia dotyczy sytuacji gdy wysokość lub zasady ustalania wypłaconych świadczeń musi wynikać wprost z przepisów odrębnych ustaw lub wydanych do nich przepisów wykonawczych, ewentualnie z aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów. 

Zwolnienie możliwe jest także wtedy gdy wysokość lub zasady ustalania zadośćuczynienia lub odszkodowania wynikają z postanowień układów zbiorowych pracy lub innych porozumień zbiorowych.

Zwolnienie o którym mowa nie dotyczy natomiast m.in.:
1) odszkodowań związanych ze skróceniem okresu wypowiedzenia
2) odpraw wypłacanych na podstawie szczególnych przepisów o rozwiązaniu umowy z przyczyn niedotyczących pracowników
3) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji
4) odszkodowań wynikających z umów lub ugód innych niż ugody sądowe. 

Analiza przepisów Kodeksu pracy prowadzi do wniosku, że nie przewiduje on wypłaty odszkodowania w przypadku rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron. Sądowa ugoda doprowadziła właśnie do takiej sytuacji, bowiem pracodawca wycofał swoje oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy bez wypowiedzenia, a strony zawarły porozumienie mocą którego stosunek ten został rozwiązany. 

Co za tym idzie nie mamy w tym przypadku do czynienia z sytuacją, w której na mocy Kodeksu pracy możemy ustalić wysokość odszkodowania. Zawarta ugoda odpowiada natomiast art. 917 Kodeksu cywilnego - na jej mocy strony uczyniły wzajemne ustępstwa, aby zlikwidować stan niepewności co do roszczeń wynikających z łączącego je stosunku prawnego albo by uchylić istniejący bądź mogący się pojawić między nimi spór. 

Biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, Dyrektor KAS uznał, że przyznane mocą takiej ugody sądowej odszkodowanie nie wynika z przepisów odrębnych ustaw o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W takim przypadku nie można więc skorzystać ze zwolnienia podatkowego uregulowanego w przywołanym przepisie.

Uregulowane w ustawie podatkowej zwolnienie z podatku dochodowego odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymanego na podstawie wyroku lub ugody sądowej można zastosować jeżeli odszkodowanie lub zadośćuczynienie nie zostało otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą albo nie dotyczy korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć gdyby nie wyrządzono mu szkody. 

Drugie wyłączenie polega na założeniu, że gdyby podatnik osiągnął przewidziane korzyści, to podlegałyby one opodatkowaniu na zasadach ogólnych. W analizowanym przypadku właśnie z taką sytuacją mamy do czynienia - odszkodowanie miało bowiem być rekompensatą wynagrodzenia, które osiągnąłby pracownik gdyby nie rozwiązanie umowy o pracę. Wynagrodzenie to byłoby opodatkowane.