Wyliczenie przychodów podatkowych na podstawie danych z ksiąg rachunkowych polega na przeanalizowaniu przychodów ujętych w księgach rachunkowych na kontach:
Następnie na podstawie prowadzonej do nich ewidencji analitycznej należy zmniejszyć je o przychody niestanowiące przychodów podatkowych, zwolnionych z opodatkowania lub podlegających odrębnemu opodatkowaniu, np. w formie zryczałtowanej. Przede wszystkim trzeba wyłączyć przychody związane z dotacjami unijnymi, naliczonych kontrahentowi odsetek za zwłokę. Następnie przychody należy powiększyć o przychody, które nie figurują w księgach rachunkowych, a powinny być uwzględniane podatkowo, czyli wartość otrzymanych nieodpłatnie świadczeń albo odsetki naliczone w poprzednim okresie, a otrzymane.
Z kolei sposób ustalenia wartości kosztów zależy przede wszystkim od przyjętej metody ich ewidencjonowania. Jeśli prowadzony jest tzw. pełny rachunek kosztów, czyli są one ujmowane w zespole kosztów rodzajowych (4) i układzie kalkulacyjno-funkcjonalnym (5 i 7), to punktem wyjścia dla jednostki mogą być koszty bilansowe ujęte w zespole 7, takie jak:
-
Koszt sprzedanych produktów.
-
Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia).
-
Wartość sprzedanych materiałów.
-
Koszty finansowe.
-
Pozostałe koszty operacyjne.
-
Straty nadzwyczajne.
W przypadku gdy jednostka nie ustala kosztu własnego sprzedanych produktów, to ogólną wartość kosztów bilansowych wyznaczać będą koszty z zespołu 7 i z kont Koszty zarządu i Koszty sprzedaży.
Zawsze powyższe koszty należy pomniejszyć o wydatki nieuznawane w ujęciu podatkowym za koszty uzyskania przychodów, takie jak :
-
Kary umowne z tytułu wad wykonanych robót i usług.
-
Koszty reprezentacji.
-
Koszty naprawy samochodu nieobjętego dobrowolnym ubezpieczeniem AC.
-
Przedawnione wierzytelności.
-
Odpis na ZFŚS, o ile nie było jeszcze przelewu środków w równowartości odpisu na wyodrębniony rachunek bankowy ZFŚS.
-
Naliczone odsetki od kredytów, które będą kosztami podatkowymi w dacie ich zapłaty.
-
Odpisy aktualizujące aktywa, w tym należności, które będą kosztami uzyskania przychodów w części, która uprzednio była zaliczona do przychodów należnych, jeśli jej nieściągalność zostanie uprawdopodobniona.
-
Wynagrodzenia i składki ZUS związane z niewypłaconymi w terminie (jeszcze) wynagrodzeniami dla pracowników oraz niewypłaconymi wynagrodzeniami z umów cywilnoprawnych.
-
Rezerwy.
Ponadto koszty wynikające z ksiąg rachunkowych danego roku należy powiększyć o koszty podatkowe, które nie są ujęte w księgach danego roku, czyli na przykład wypłacone bieżąco zaległe zeszłoroczne wynagrodzenia, zapłacone odsetki od kredytów naliczone w zeszłym okresie.
W przypadku stosowania rachunku kosztów tylko w zespole 4, ustalając je do celów podatkowych, przyjmuje się dane z ewidencji księgowej kont kosztów rodzajowych w zespole 4, po uwzględnieniu różnic stanów kont Produkty gotowe, Rozliczenia międzyokresowe kosztów, Koszty finansowe, Pozostałe koszty operacyjne, Straty nadzwyczajne.
Oczywiście także w tych obliczeniach wyłącza się wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów i uwzględnia się statystyczne koszty podatkowe ujęte w księgach rachunkowych w innych latach.
Przykład:
Podatnik prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług informatycznych. Z prowadzonej przez niego ewidencji wynika, że w 2012 roku osiągnął przychody ze sprzedaży w wysokości 180.000 zł, pozostałe przychody – 25.000zł. Koszty jego działalności to: Wartość zakupionych towarów wg cen zakupu – 18.000 zł, koszty zakupu –1.200 zł, wynagrodzenia wypłacone z tytułu umów cywilnoprawnych – 60.000 zł i pozostałe wydatki – 85.000 zł.
W informacji PIT-B o wysokości dochodu lub straty z pozarolniczej działalności gospodarczej w 2012 roku, w części B.1.2. wykazał:
-
w poz. 10 przychody w wysokości 205.000 zł,
-
w poz. 11 koszty uzyskania przychodu w wysokości 144.200 zł,
-
w poz. 12 dochód w wysokości 60.800 zł.
W części D. wykazał łączny przychód, koszty i dochód, odpowiednio:
-
w poz. 52 – 205.000 zł,
-
w poz. 53 – 144.200 zł,
-
w poz. 54 – 60.800 zł.
W informacji PIT - B podatnik będzie zobowiązany do wypełnienia pozycji:
1 – numer identyfikacji podatkowej,
2 – wpisze tu rok 2012,
3 – wykaże łączną liczbę załączników PIT/B – tu wpisze 1.
W części A Dane identyfikacyjne – swoje nazwisko, pierwsze imię i datę urodzenia – w polach 4–6.
W części B.1.1 w polach 7–9 uzupełni informacje o swojej działalności gospodarczej, podając jej rodzaj, numer REGON i miejsce prowadzenia.
Kwoty te następnie przepisze do formularza PIT-36 w pozycjach:
poz. 51 – 205.000 zł, poz. 52 – 144.200 zł, poz. 53 – 60.800 zł.
Wśród kosztów prowadzonej działalności nie uwzględnia się składek na ubezpieczenie społeczne opłaconych przez podatnika. Będą one podlegały odliczeniu od dochodu w zeznaniu PIT-36 i PIT-36L.
Katarzyna Trzpioła, Wykładowca na wydziale Zarządzania UW