Udostępnienie informacji publicznej przez parafię

Prawo do uzyskania informacji publicznej zapisane jest w art. 61 ust. 1 Konstytucji RP: Gdy mowa o parafii, to rzecz jasna nie stanowi ona elementu życia publicznego (państwowego czy samorządowego) – jest ona bowiem jednostką organizacyjną Kościoła.

Jednakże parafia może być podmiotem, który wykonuje (np. na zlecenie organu samorządu terytorialnego) zadania władzy publicznej, lub też parafia gospodaruje pieniędzmi publicznymi. Wówczas, zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej z 2011 r., parafia zobowiązana jest udzielić informacji publicznej z tych dwóch zakresów.

Pytania w trybie dostępu do informacji publicznej mogą dotyczyć:

• zadań publicznych wykonywanych przez parafię (np. dotyczące prowadzenia cmentarza, czy też żłobka, przedszkola, szkoły)
• wydatkowania pieniędzy publicznych przez parafię (np. sposobu wydatkowania dotacji otrzymanej na docieplenie budynku plebanii)

Ważne: Prawo do zadania pytania i otrzymania zwrotnej informacji publicznej nie wymaga posiadania jakiegokolwiek interesu czy to prawnego, czy faktycznego. Innymi słowy, nie wolno pytać, po co komuś taka informacja, lecz należy udzielić odpowiedzi. Ta zasada dotyczy jednak wyłącznie tzw. informacji nieprzetworzonej. Informacja nieprzetworzona to taka, która jest już jakby gotowa do udostępnienia pytającemu lub też jej przygotowanie nie wymaga specjalistycznych, czasochłonnych działań, czyli jakiegoś sporego nakładu pracy.

Wyjątek od zakazu pytania o interes pytającego stanowi tzw. informacja przetworzona. Do jej uzyskania pytający musi wykazać szczególnie istotny interes publiczny. „Informacja przetworzona” to taka, która nie istnieje w momencie złożenia wniosku o informację publiczną, lecz trzeba ją wydobyć z istniejących i dostępnych danych oraz potrzeba do tego sporego nakładu pracy.

Nie trzeba, a nawet nie wolno odpowiadać na pytania dotyczące takich informacji, które są chronione przez prawo (informacje niejawne, tajemnice ustawowo chronione), chociaż w przypadku parafii prawdopodobnie nie będą one miały zastosowania (poza tajemnicą spowiedzi, która w zakresie informacji publicznej raczej nie będzie spotykana). Także nie wolno udzielać informacji w zakresie, w którym dotykałaby prywatności osoby fizycznej. Ograniczenie to nie dotyczy jednak informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa do prywatności.

Na pytanie o to, kto może zadać parafii pytanie w trybie dostępu do informacji publicznej, odpowiedź brzmi: każdy. Może to być osoba fizyczna czy osoba prawna, jednostka organizacyjna. Przy czym, jak wskazano powyżej, pytający nie musi ujawniać, po co mu taka informacja. Proboszcz też nie może o to pytać. Nie wolno bowiem żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego, który być może ma pytający. Słowem: pytać można z czystej chęci poznania faktów.

Pytający musi się podpisać, lecz nie musi być to jego prawdziwa tożsamość. Nie można też żądać jej ujawnienia. Odpowiedzieć więc trzeba, nawet gdyby ktoś podpisał się „Mieszko I”.

Odpowiedzi należy udzielić w takiej formie, o jaką ktoś wnioskował – przesłać informację czy dokumenty w formie skanu na adres e-mail lub w formie kserokopii na adres poczty tradycyjnej w zależności od wyboru wnioskodawcy. W tym drugim przypadku można żądać od Wnioskodawcy pokrycia wydatków spowodowanych koniecznością wykonania kserokopii i wysyłki. Wydatki te muszą wynikać z rzeczywistych kosztów poniesionych przez parafię.

Odpowiedzi na pytania, czyli na wniosek o udostępnienie informacji publicznej, należy udzielić bez zbędnej zwłoki. Oznacza to, że okres oczekiwania na działanie parafii nie powinien być dłuższy, niż to wynika z pracy urzędu parafialnego (kancelarii) oraz charakteru sprawy. Nie można jednak zwlekać z odpowiedzią dłużej niż z 14 dni od dnia złożenia wniosku. Liczy się data wysłania (np. pocztą odpowiedzi przez parafię) nie zaś data, w której pytający odpowiedź otrzyma lub się z nią zapozna.

Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym wyżej, to parafia w tym właśnie terminie musi powiadomić o powodach opóźnienia, oraz o terminie, w którym udostępni żądaną informację. Ten termin z kolei nie może być dłuższy niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Odpowiedź powinna też być aktualna na dzień jej udzielania.

Co, gdy parafia nie odpowie? Gdy proboszcz, działając jako przedstawiciel parafii, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, nie udostępnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Kontrolę nad odpowiedziami na zapytania w trybie dostępu do informacji publicznej sprawują wojewódzkie sądy administracyjne. Każdy, kto będzie niezadowolony z odpowiedzi lub z jej braku, może złożyć skargę na bezczynność parafii, a w skardze tej oprócz żądania zobowiązania parafii do odpowiedzi na pytanie także żądanie przyznania od parafii na rzecz skarżącego sumy pieniężnej do wysokości połowy dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Na sam koniec dobra rada obejmująca jakby całość zagadnień z tego artykułu: proboszcz zaraz po otrzymaniu wniosku o informację publiczną, jeszcze przed przystąpieniem do jego analizy, powinien zaznaczyć w kalendarzu w kancelarii parafialnej datę upływu terminu 14 dni na odpowiedź, a następnie sprawdzić, która z sytuacji przedstawionych powyżej ma zastosowanie do otrzymanej korespondencji.