Program Rozwoju Obszarów Wiejskich dyskryminuje rolników

Warunek  zgłoszenia do ubezpieczenia KRUS od którego zależy możliwość przyznania dotacji unijnej dla rolnika w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich jest dyskryminacją części rolników. Mimo spełnianie wszystkich innych wymagań, rolnicy którzy są ubezpieczeni w ZUS nie mogą liczyć na wsparcie finansowe. Takie regulacje sprzeciwiają się europejskim rekomendacjom, które zakładają, że definicja rolnika musi być zbudowana z obiektywnych kryteriów. Czy jest szansa na zmianę? Rzecznik Praw Obywatelskich prosi o to Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 

Jednym z warunków przyznania dotacji jest objęcie ubezpieczeniem KRUS. Ale zdarza się przecież, że rolnik posiada także inną aktywność zawodową. Może na przykład być stroną umowy o pracę. W takiej sytuacji - zgodnie z przepisami - źródłem jej obowiązkowego ubezpieczenia społecznego jest stosunek pracy. Inne ubezpieczenia tego typu oczywiście może także zawierać, jednak są one dobrowolne. 

Taki rolnik, aby ubiegać się o dotację i tak musi ponosić koszty ubezpieczenia KRUS, a to jest dodatkowe obciążenie. 

Aby zrozumieć skalę problemu warto sięgnąć po dane ZUS. A te pokazują, że ponad dwa miliony osób jest zarejestrowanych w związku z działalnością: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo - czyli w sekcji A. Osoby te - ponieważ podlegają powszechnemu obowiązkowi ubezpieczeń społecznych, nie mają dodatkowego ubezpieczenia w KRUS. 

Co więcej, sam KRUS informuje, że ze względu na przekroczone kwoty progowe podatku dochodowego, co roku ponad 1 tys. osób zostaje wykluczone z KRUS. 

Ważne: RPO sygnalizuje, że rolnicy posiadający dodatkowe źródło dochodów np. ze stosunku pracy, nawet w przypadku gdy to działalność rolnicza jest ich głównym zajęciem, są dyskryminowaniu w procesie przyznawania dotacji z PROW. 

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zostało wydane na podstawie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich w ramach PROW. Rzecznik Praw Obywatelskich zastanawia się, czy wydane rozporządzenie nie przekracza delegacji ustawowej zawartej w art. 45 tej ustawy. 

Kryteria określone w rozporządzeniu także zdaniem Komisji Europejskiej są przestarzałe. Uznają, że działalność rolnicza musi być jedyną działalnością zawodową, a tym samym w żaden sposób nie uwzględniają olbrzymiej przemiany jaką na przestrzeni lat dało się zaobserwować w rolnictwie. 

Definicja rolnika musi uwzględniać te zmiany, a tym samym powinna odejść od uprzywilejowania osób, które prowadzą działalność rolniczą w pełnym wymiarze i jest to ich jedyne zajęcie. Podobne wskazówki są zawarte w przepisach europejskich, które jasno mówią obiektywnych i niedyskryminujących kryteriach na podstawie których przyznawany jest status rolnika aktywnego zawodowo. 

Ze wsparcia przyznawanego w ramach wspólnej polityki rolnej, państwa członkowskie nie mogą wykluczać rolników, którzy prowadzą działalność rolniczą w niepełnym wymiarze oraz tych prowadzących obok działalności rolniczej także działalność innego rodzaju. 

Wszystko wskazuje na to, że zmiana zostanie wprowadzona od 2023 r. Plan Strategiczny Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) na lata 2023-2027 nie wprowadza już wymogu podlegania ubezpieczeniu w KRUS dla możliwości uzyskania wsparcia w programach będących kontynuacją „Wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój” oraz „Premie dla młodych rolników”. Krąg beneficjentów będzie rozszerzony także na osoby korzystające z powszechnego systemu ubezpieczeń. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi deklaruje także poszukiwanie rozwiązań, dzięki którym żadna grupa nie będzie dyskryminowana także w ramach "Wsparcie na wdrażanie operacji w ramach strategii rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność".

Zmiana kryteriów w już funkcjonujących programach niestety nie jest już możliwa.