Naliczanie odpisu na ZFŚS - ewidencja księgowa I transzy

Data: 01-03-2022 r.

31 maja 2022 r. mija termin przekazania I transzy odpisu na ZFŚS, która powinna stanowić co najmniej 75% równowartości odpisów obowiązkowych. Na 2022 rok została zwiększona kwota odpisu na ZFŚS. Obecnie odpis podstawowy wynosi 1.662,97 zł na jednego zatrudnionego w normalnych warunkach.

Działalność zakładowego funduszu świadczeń socjalnych reguluje ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. W szkołach oraz jednostkach objętych systemem oświaty ZFŚS jest tworzony na zasadach szczególnych na podstawie ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela. Jednostki sektora finansów publicznych, w tym samorządowe jednostki budżetowe, mają obowiązek tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników.

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych, który przekazywany jest z rachunku podstawowego jednostki na rachunek bankowy ZFŚS w terminie do 30 września danego roku, z tym że:
· w terminie do 31 maja tego roku przekazuje się kwotę stanowiącą co najmniej 75% równowartości odpisów,
·  w terminie do 30 września przekazuje się pozostałą kwotę odpisów. Podstawę naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych stanowi przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba zatrudnionych, obejmująca pracowników zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy – po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.

 

Należy pamiętać, że w jednostkach sektora finansów publicznych nieprzekazanie odpisu w prawidłowej wysokości może wiązać się z odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zamieszczony został również przykładowy wzór regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS). Ponadto zamieszczono wzory dokumentów, które mogą być stosowane w jednostkach.

Mogą być wykorzystane po odpowiednim zaadaptowaniu na potrzeby danej jednostki organizacyjnej. Należy pamiętać, że w jednostkach sektora finansów publicznych nieprzekazanie odpisu w prawidłowej wysokości może wiązać się z odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zamieszczony został również przykładowy wzór regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS).

Ponadto zamieszczono wzory dokumentów, które mogą być stosowane w jednostkach. Mogą być wykorzystane po odpowiednim zaadaptowaniu na potrzeby danej jednostki organizacyjnej.

ZFŚS -  zasady naliczania odpisu

Działalność zakładowego funduszu świadczeń socjalnych reguluje ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. W szkołach oraz jednostkach objętych systemem oświaty ZFŚS jest tworzony na zasadach szczególnych na podstawie ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela.

WAŻNE

Jednostki sektora finansów publicznych, w tym samorządowe jednostki budżetowe, mają obowiązek tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników.

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych, który przekazywany jest z rachunku podstawowego jednostki na rachunek bankowy ZFŚS w terminie do 30 września danego roku, z tym że:
- w terminie do 31 maja tego roku przekazuje się kwotę stanowiącą co najmniej 75% równowartości odpisów,
- w terminie do 30 września przekazuje się pozostałą kwotę odpisów.

Podstawę naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych stanowi przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba zatrudnionych, obejmująca pracowników zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy – po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.

Ustalanie przeciętnej liczby zatrudnionych

Zasady ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych zostały określone w § 3 rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 9 marca 2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, zgodnie z którym przy obliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych w danym roku kalendarzowym dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli się przez 12.

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych oraz rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych nie precyzują, w jaki sposób pracodawcy powinni ustalić przeciętną liczbę osób zatrudnionych w poszczególnych miesiącach. W praktyce jednostki stosują jedną z trzech metod, tj.:
- metoda średniej arytmetycznej,
- metoda uproszczona,
- metoda średniej chronologicznej.

Metody stosowane do obliczania przeciętnej liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach

Metoda

Sposób obliczenia

średnia arytmetyczna

sumę dziennych stanów zatrudnienia ze wszystkich dni w danym miesiącu dzieli się przez  liczbę tych dni

średnia chronologiczna

sumę połowy stanu zatrudnienia w pierwszym i ostatnim dniu miesiąca i pełnego zatrudnienia w 15. dniu miesiąca dzieli się przez 2

uproszczona

sumę dziennych stanów zatrudnienia w pierwszym i ostatnim dniu miesiąca dzieli się przez 2

Wybór metody zależy od specyfiki zatrudnienia w jednostce budżetowej i należy do decyzji pracodawcy. Przyjmuje się, że metodę średniej arytmetycznej należy stosować przy dużej płynności kadr, a dwie pozostałe przy stabilnej sytuacji kadrowej.

Obliczając przeciętną liczbę zatrudnionych, uwzględnia się:
- pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, określony, próbny, na czas wykonywania określonej pracy, na zastępstwo, jak też powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy,
- osoby, z którymi pracodawca zawarł umowę o wykonywanie pracy nakładczej,
- pracowników przebywających na urlopach wychowawczych,
- osoby przebywające na urlopach bezpłatnych,
- osoby zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej, wykonujące pracę nieprzerwanie co najmniej 30 dni,
- osoby zatrudnione w ramach prac interwencyjnych,
- osoby zatrudnione w systemie robót publicznych,
- pracowników sezonowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.

Przy wyliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych nie ujmuje się:
- osób, z którymi pracodawca zawarł tylko umowy cywilnoprawne,
- osób uprawnionych do pobierania świadczeń lub zasiłków przedemerytalnych, gdyż został z nimi rozwiązany stosunek pracy.

W przypadku gdy wielkość zatrudnienia w ciągu roku uległa zmianie w stosunku do przeciętnego planowanego zatrudnienia, to jednostka pod koniec roku kalendarzowego (gdy jest wiadomo, że stan zatrudnienia nie ulegnie już zmianie) porównuje planowany stan zatrudnienia z faktyczną liczbą etatów oraz dokonuje odpowiedniej korekty odpisu.

WAŻNE

Podstawę do naliczenia odpisu na ZFŚS stanowi przeciętna planowana w danym r oku kalendarzowym liczba osób zatrudnionych u pracodawcy, skorygowana w końcu roku do faktycznej przeciętnej liczby zatrudnionych.

Wielkość odpisu na ZFŚS każda jednostka budżetowa uwzględnia w planie finansowym swojej jednostki, w podziałce klasyfikacji budżetowej § 444 „Odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych” oraz ujmuje na koncie pozabilansowym 998, jako zaangażowanie środków budżetowych roku bieżącego.

Odpis na ZFŚS w 2022 roku

Na 2022 rok została zwiększona kwota odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Obecnie odpis podstawowy wynosi 1.662,97 zł na jednego zatrudnionego w normalnych warunkach.

WAŻNE

Odpis podstawowy na ZFŚS w 2022 roku wynosi 1.662,97 zł (4.434,58 zł × 37,5%).

Ustawa o ZFŚS przewiduje zarówno obowiązkowe, jak i fakultatywne zwiększenia odpisów, co przedstawia poniższa tabela.

Odpisy na ZFŚS w 2022 roku

Odpis obligatoryjny (obowiązkowy)

Wysokość odpisu*

Na jednego pracownika zatrudnionego w tzw. normalnych warunkach pracy

37,5% × 4.434,58 zł

1.662,97 zł

Na jednego pracownika wykonującego pracę w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych

50% × 4.434,58 zł

2.217,29 zł

Na jednego pracownika młodocianego:

×

×

w pierwszym roku nauki

5% × 4.434,58 zł

221,73 zł

w drugim roku nauki

6% × 4.434,58 zł

266,07 zł

w trzecim roku nauki

7% × 4.434,58 zł

310,42 zł

Zwiększenie odpisu fakultatywne (uznaniowe)

Wysokość odpisu

Na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności

6,25% × 4.434,58 zł

277,16 zł

Na każdego emeryta lub rencistę, nad którym jednostka sprawuje opiekę

6,25% × 4.434,58 zł

277,16 zł

Na każdą zatrudnioną osobę, pod warunkiem przeznaczenia całości tego zwiększenia na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego.

7,5% × 4.434,58 zł

332,59 zł

* Podstawą naliczenia odpisu jest przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2019 roku, tj. 4.434,58 zł. Jest to obowiązująca w 2022 roku kwota bazowa, którą należy uwzględnić także przy ustalaniu świadczenia urlopowego dla nauczycieli.

Prace szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

WAŻNE

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących te prace w pełnym wymiarze czasu pracy.

W jednostkach sektora finansów publicznych za pracowników wykonujących prace szczególnych warunkach uważa się m.in. pracowników zatrudnionych do:
- prac przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prac na wysypiskach i wylewiskach nieczystości, związanych z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym,
- ciężkich prac fizycznych w podziemnych kanałach ściekowych.

Za prace o szczególnym charakterze uważa się prace:
- kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych w transporcie publicznym,
- kierowców pojazdów uprzywilejowanych,
- członków zespołów ratownictwa medycznego,
- pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, biorących udział bezpośrednio w akcjach ratowniczych,
- nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich,
- personelu sprawującego opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych, zgodnie z przepisami ustawy z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej,
- personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego,
- personelu medycznego w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru.

Odpis na ZFŚS dla nauczycieli

Odpis na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych dla nauczycieli dokonuje się corocznie. Wysokość odpisu na ZFŚS jest ustalana jako iloczyn planowanej, przeciętnej w danym roku kalendarzowym, liczby nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze zajęć (po przeliczeniu na pełny wymiar zajęć) i 110% kwoty bazowej obowiązującej 1 stycznia danego roku (art. 53 ust. 1 Karty Nauczyciela).

Do ustalenia odpisu na ZFŚS dla nauczycieli w 2022 roku stosuje się kwotę bazową z 1 stycznia 2019 r., obowiązującą na 2022 rok – 3.045,21 zł (art. 4 ustawy okołobudżetowej). W 2022 roku odpis na ZFŚS nauczycieli wynosi 3.349,73 zł (3.045,21 zł × 110%).

Odpis na ZFŚS dla nauczycieli emerytów i rencistów

Odpis na ZFŚS nauczycieli dla emerytów i rencistów oraz nauczycieli pobierających nauczycielskie świadczenie kompensacyjne w 2022 roku nalicza się na takich samych zasadach jak dotychczas, czyli 5% pobieranych przez nich emerytur, rent lub nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych (art. 53 ust. 2 Karty Nauczyciela).

Odpis na ZFŚS dla pracowników niepedagogicznych

Wysokość odpisu podstawowego na ZFŚS dla pracowników innych niż nauczyciele wynosi na jednego zatrudnionego 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą (art. 5 ust. 2 ustawy o ZFŚS).

Odpis podstawowy na ZFŚŚ w 2022 roku oblicza się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2019 roku, tj. 4.434,58 zł (art. 81 ustawy okołobudżetowej, art. 5j ustawy o ZFŚS).

Kto może skorzystać z ZFŚS

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych uprawnieni do korzystania ze środków funduszu socjalnego są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy i ich rodziny) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu.

Wszystkie środki ZFŚS stanowią jeden fundusz. Oznacza to, że bez względu na ilość i wysokości odpisów na ZFŚŚ fundusz jest jeden i nie podlega podziałowi, np. odrębnie dla nauczycieli, odrębnie dla emerytowanych nauczycieli oraz odrębnie dla pracowników niepedagogicznych.

Środki ZFŚS są gromadzone na specjalnie otwartym w tym celu rachunku bankowym, co generuje koszty związane z prowadzeniem tego rachunku, takie jak m.in. opłaty za prowadzenie rachunku, opłaty za wykonywanie przelewów. Koszty te obciążają pracodawcę, w związku z czym nie mogą obciążać zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Należy je pokrywać z rachunku podstawowego jednostki – ze środków na bieżącą działalność jednostki.

W zależności od postanowień umowy o prowadzenie obsługi bankowej jednostki bank może potrącać koszty prowadzenia wyodrębnionego rachunku bankowego ZFŚS ze środków zgromadzonych na rachunku bieżącym jednostki lub z rachunku ZFŚS – wtedy należy je niezwłocznie zrefundować ze środków przeznaczonych na wydatki, zgromadzonych na rachunku bieżącym jednostki. Oba rozwiązania są zgodne z prawem.

Regulamin ZFŚS

Szczegółowe zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu oraz zasady przeznaczania środków funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej powinny być zawarte w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, który określa pracodawca, w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Regulamin funduszu powinien w szczególności określać:
- katalog wszystkich osób, którym pracodawca przyznał prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu,
- sposób dokumentowania sytuacji materialnej osób uprawnionych do świadczeń z funduszu (np. w formie oświadczeń, zaświadczeń bądź rocznych zeznań podatkowych),
- kryteria regulujące wysokość przyznawanych świadczenia w zależności od sytuacji materialnej osób uprawnionych (np. progi dochodowe),
- rodzaje świadczeń przysługujących z funduszu – zarówno pieniężnych, jak i rzeczowych (np. dofinansowanie wypoczynku, wyjazdów, zapomogi losowe, pożyczki na cele mieszkaniowe, paczki świąteczne itp.).

WAŻNE

Ostateczną decyzję w sprawie udzielenia świadczeń z funduszu podejmuje pracodawca (np. dyrektor szkoły) – jako administrator środków funduszu. Przyznawanie świadczeń ze środków ZFŚS oraz ich wysokość powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej. Nieprzyznanie świadczenia osobie uprawnionej nie może być przedmiotem jej roszczenia.

 

Istotna jest wysokość różnicowania sytuacji dochodowej osób uprawnionych do korzystania z funduszu. Pracodawca nie może odstąpić od stosowania kryterium socjalnego, które powinno być określone w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Niestosowanie kryteriów dotyczących sytuacji socjalnej, materialnej i rodzinnej podczas przydzielania ulgowych świadczeń i usług z funduszu w celu różnicowania ich wysokości może narazić pracodawcę na obowiązek odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne i podatku dochodowego od osób fizycznych.

Odpisy, które zasilają zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, przeznaczone są na prowadzenie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu. Działalnością socjalną są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:
- różnych form wypoczynku – zorganizowanego we własnym zakresie przez pracowników i inne podmioty, bez względu na ich długość i docelowe miejsce, np. wycieczki (krajowe i zagraniczne), agroturystyka, kolonie, zimowiska, obozy;
- działalności kulturalno-oświatowej, np. wycieczki do kina, teatru, muzeum oraz bilety na tego rodzaju wydarzenia, wycieczki turystyczne połączone ze zwiedzaniem, bilety wstępu na różnego rodzaju wystawy;
- działalności sportowo-rekreacyjnej, np. bilety wstępu na basen, siłownię, organizowanie zawodów sportowych, spływów kajakowych, rajdów;
- opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowanej przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego – zorganizowanych we własnym zakresie przez pracodawcę lub podmiot zewnętrzny, np. dopłaty do tego rodzaju usług wspierających opiekę nad dziećmi;
- udzielanie pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową, np. ze względu na budowę domu, zakup mieszkania, remont.

WAŻNE

Ze środków funduszu nie może być finansowany zakup kawy, herbaty i cukru dla pracowników do codziennej konsumpcji.


Preliminarz Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych

Preliminarz ZFŚS to plan rzeczowo-finansowy. Ustala się go na dany rok kalendarzowy. Ustawa o ZFŚS nie wprowadza obowiązku ustalania preliminarza ZFŚS, jednak jednostki stosują go zwyczajowo, jako element planowania i kontroli wydatkowania środków funduszu.

Podstawą do opracowania preliminarza w danej jednostce organizacyjnej są zapisy regulaminu korzystania z ZFŚS, wprowadzanego przez pracodawcę w porozumieniu ze związkami zawodowymi lub przedstawicielem pracowników, na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

WAŻNE

Na podstawie zapisów regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych ustala się preliminarz wydatków ZFŚS na dany rok. Wskazuje się w nim planowaną wielkość środków, jakimi można będzie w danym roku kalendarzowym dysponować w ramach ZFŚS, oraz prognozy kwot, jakie jednostka może przeznaczyć na różne rodzaje usług i świadczeń. Preliminarz uzgadnia się ze związkami zawodowymi, natomiast w jednostkach, w których nie działają związki zawodowe, preliminarz uzgadniany jest z przedstawicielem załogi.

Kwoty ustalone w preliminarzu są obowiązujące przy rozdysponowywaniu środków w danym roku. Można je zmieniać, jeśli przewiduje to regulamin korzystania z ZFŚS.

Przepisy powszechnie obowiązującego prawa nie przewidują wzoru preliminarza. Powinien on jednak zawierać takie elementy jak m.in:
- stan środków funduszu na 1 stycznia danego roku kalendarzowego,
- rodzaje przychodów, ewentualnie zwiększeń,
- rodzaje wydatków, łącznie z udzielonymi pracownikowi pożyczkami,
- przewidywany stan środków rachunku funduszu na 31 grudnia.

Ochrona danych osobowych

Zgodnie z zapisami art. 8 ust. 1a ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych „Udostępnienie pracodawcy danych osobowych osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu, w celu przyznania ulgowej usługi i świadczenia oraz dopłaty z Funduszu i ustalenia ich wysokości, następuje w formie oświadczenia. Pracodawca może żądać udokumentowania danych osobowych w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia. Potwierdzenie może odbywać się w szczególności na podstawie oświadczeń i zaświadczeń o sytuacji życiowej (w tym zdrowotnej), rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu”.

Pracodawca przetwarza dane osobowe, o których mowa powyżej, przez okres niezbędny do przyznania ulgowej usługi i świadczenia, dopłaty z funduszu oraz ustalenia ich wysokości, a także przez okres niezbędny do dochodzenia praw lub roszczeń.

Do przetwarzania danych osobowych dotyczących zdrowia, o których mowa w art. 9 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz. Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, ze zm.), mogą być dopuszczone wyłącznie osoby posiadające pisemne upoważnienie do przetwarzania takich danych, wydane przez pracodawcę. Osoby dopuszczone do przetwarzania takich danych są obowiązane do zachowania ich w tajemnicy.

Pracodawca dokonuje przeglądu danych osobowych, o których mowa w art. 8 ust. 1a ustawy o ZFŚS, nie rzadziej niż raz w roku kalendarzowym w celu ustalenia niezbędności ich dalszego przechowywania. Pracodawca usuwa dane osobowe, których dalsze przechowywanie jest zbędne do realizacji powyższych celów. Z czynności tych powinien zostać sporządzony protokół.

Ewidencja księgowa środków ZFŚS

Naliczenie i odprowadzenie odpisu podstawowego na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych podlega ewidencji w księgach rachunkowych jednostki budżetowej według zasad, które zostały określone w rozporządzeniu ministra rozwoju i finansów z 3 lutego 2020 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Do ewidencji stanu zwiększeń i zmniejszeń zakładowego funduszu świadczeń socjalnych służy konto 851 „Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych”. Środki pieniężne ZFŚS, które są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym, ewidencjonuje się na koncie 135 „Rachunek środków funduszy specjalnego przeznaczenia”.

Zapisy na koncie 135dokonywane są na podstawie dowodów bankowych, gdzie musi zachodzić pełna zgodność zapisów jednostki z zapisami bankowymi. Na stronie Wn konta 135księguje się wpływy środków na rachunek bankowy środków ZFŚS, a na stronie Ma konta 135 – rozchody tych środków. Konto 135 może wykazywać saldo Wn, które oznacza stan środków pieniężnych ZFŚS zgromadzonych na rachunku bankowym.

W celu ujęcia w księgach rachunkowych wysokości planowanego odpisu na ZFŚS na dany rok, określenia kwot do przelania na rachunek bankowy funduszu w terminie do 31 maja i 30 września oraz ostatecznego rozliczenia faktycznej wielkości odpisu podstawowego na koniec roku jednostka może stosować:
- dokumenty wewnętrzne, których wzór powinien być określony przez kierownika jednostki w polityce rachunkowości,
- inne dokumenty (takie jak np. PK – „Polecenie księgowania”), do których w formie załączników zostaną dołączone dokumenty zawierające odpowiednie wyliczenia.

Przykład ewidencji księgowej zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przedstawiono poniżej.

Przykłady ewidencji księgowej ZFŚS jednostce budżetowej (szkoła)

Opis operacji

Konto

Wn

Ma

1. PK – naliczenie odpisu na ZFŚS

405

240

2. WB – przekazanie odpisu z rachunku bieżącego jednostki na rachunek ZFŚS

240

130

3. WB – wpływ środków na wyodrębniony rachunek ZFŚS

135

851

4. Dopisanie % do roku bankowego

135

851

5. Wpłaty gotówki z kasy

135

101/141

6. Świadczenie urlopowe dla nauczycieli

851

135

7. Przyznanie zapomogi losowej

851

234

8. Wypłata zapomogi losowej

234

135

9. Naliczony podatek od zapomóg

851

225

10. Przekazanie podatku do US

225

135

11. Przyznana pożyczka mieszkaniowa z ZFŚS

przelew na konto udzielonej pracownikowi pożyczki

oprocentowanie udzielonej pracownikowi pożyczki

234

234

135

851

12. Potrącenie na liście płac raty pożyczki i oprocentowania

231

240

13. Przelew potraceń z rachunku wydatków na rachunek ZFŚS

240

130

14. Wpływ potrąceń na rachunek ZFŚS (spłata pożyczki i oprocentowania)

135

234

15. Umorzenie pożyczki – PK

851

234

16. Korekta odpisu na ZFŚS (zwiększenie)

135

851

17. Korekta odpisu na ZFŚS (zmniejszenie)

851

135

Podatek i składki ZUS od świadczeń z ZFŚS

Prawidłowo przyznane świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych mogą być zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz z podatku. Zakres tego zwolnienia ma charakter całkowity w zakresie składek ZUS oraz całkowity i częściowy dotyczący podatku dochodowego. Aby świadczenia finansowane ze środków ZFŚS korzystały z wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, muszą posiadać cechy działalności socjalnej, o której mowa w ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Z dniem 31 marca 2020 r., na mocy ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, w życie weszły nowe regulacje, w których podwyższeniu uległy limity zwolnień w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) dla niektórych świadczeń otrzymywanych przez podatników. Zwiększono m.in. limit zwolnienia od rzeczowych lub pieniężnych świadczeń otrzymanych przez pracownika z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Limity zwolnień z podatku dochodowego od osób fizycznych świadczeń wypłacanych z ZFŚS w roku 2022

Rodzaj świadczenia z ZFŚS

Kwota limitu zwolnienia

zapomogi wypłacane w całości ze środków ZFŚS, otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci

są zwolnione w całości niezależnie od ich wysokości

wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków ZFŚS lub funduszy związków zawodowych

do wysokości 2.000 zł*

* Od nadwyżki ponad limit pobierana jest zaliczka na podatek.

WAŻNE

W 2022 roku obowiązuje limit przedmiotowy zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych wartości otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej świadczeń rzeczowych oraz pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków ZFŚS, tak jak w latach 2020 i 2021 w kwocie 2.000,00 zł.

Limit podwyższony obowiązuje do końca roku podatkowego, w którym odwołany zostanie stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19. Stan epidemii nie został na dzień 31 stycznia 2022 roku odwołany. Tak więc do końca 2022 roku obowiązuje podwyższona kwota limitu – 2.000 zł.

Świadczenia otrzymywane przez emerytów lub rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem pracy, w tym od związków zawodowych, podlegają zwolnieniu z opodatkowania do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 3.000 zł. Kwota ta nie uległa zmianie i obowiązuje od 1 stycznia 2018 r. Stawka zryczałtowanego podatku dla emeryta lub rencisty po przekroczeniu limitu (3.000 zł) wynosi 10%.

Dopłaty do wypoczynku zorganizowanego przez podmioty prowadzące działalność w tym zakresie, w formie wczasów, kolonii, obozów i zimowisk, w tym również połączonego z nauką pobytu na leczeniu sanatoryjnym, w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, oraz przejazdów związanych z tym wypoczynkiem i pobytem na leczeniu, które są finansowane z ZFŚS dla dzieci i młodzieży do lat 18 w całości są zwolnione od podatku, niezależnie od ich wysokości.

WAŻNE

Do kwoty rocznego limitu 2.000 zł wlicza się wartość wypłaconych świadczeń pracownikom z ZFŚS oraz funduszy związków zawodowych – jest to limit łączny.

Należy mieć na uwadze, że aby skorzystać ze zwolnienia od podatku na mocy art. 21 ust. 1 pkt 67, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

- wypłata świadczenia dla pracownika musi nastąpić w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych,

- pracownik musi otrzymać rzeczowe lub pieniężne świadczenie,

- świadczenia muszą być w całości sfinansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,

- kwota świadczenia nie może przekroczyć 2.000 zł w ciągu roku kalendarzowego.

Kwoty wypłacone z ZFŚŚ ponad limit (w 2022 roku powyżej 2.000 zł) podlegają opodatkowaniu wg skali podatkowej.

WAŻNE

Rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi, dlatego nie podlegają one zwolnieniu od podatku.

Jednostki sektora finansów publicznych, w tym jednostki oświatowe obowiązane są do końca sierpnia 2022 roku wypłacić nauczycielom świadczenie urlopowe z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Więcej na temat zasad naliczania i wypłaty świadczenia urlopowego dla nauczycieli będziemy pisać w kolejnych numerach „Finansów Sektora Publicznego”.

Marta Banach, ekonomistka, certyfikowana księgowa

Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nie masz konta? Zarejestruj się »

Zobacz także

Wypłata dodatkowego wynagrodzenia rocznego w 2016 r.

pobierz

Resort finansów wyjaśnia jak liczyć prewspółczynnik

pobierz

Przetwarzanie danych osobowych w urzędach

pobierz

Zasady udostępniania informacji publicznej. Obowiązki urzędów

pobierz

Polecane artykuły

Array ( [docId] => 41869 )
Array ( [docId] => 41869 )