No-fault czyli system odpowiedzialności za błędy medyczne

Naczelna Izba Lekarska przygotowuje swój projekt przepisów. Dąży do wprowadzenia takich rozwiązań ustawowych, które zagwarantują faktyczne obowiązywanie systemu no-fault w kontekście odpowiedzialności lekarzy za błędy medyczne. Ma to doprowadzić do faktycznego stworzenia bezpiecznych warunków leczenia. 

Generalną zasadą systemu no-fault jest możliwość otrzymywania rekompensaty przez poszkodowanego jakimś działaniem medycznym, bez konieczności wszczynania postępowania sądowego czy wykazywania winy konkretnego pracownika służby zdrowia. Zwolennicy tego systemu podkreślają, że dla wszystkich stron jest to lepsze rozwiązanie - pacjent szybciej otrzymuje rekompensatę, służba zdrowia działa bez zarzutu, a lekarz nie boi się leczyć i podejmować działań medycznych, nie boi się także zgłosić błędu medycznego. 

Naczelna Izba Lekarska podjęła się samodzielnego przygotowywania projektu ustawy określającego odpowiedzialność pracowników medycznych, ze względu na stan niepewności towarzyszący rządowemu projektowi. Nie podjęto żadnych ustaleń ze środowiskiem lekarskim, dotyczących kształtu projektowanych przepisów. Jedyne co lekarze otrzymali, to strzępki informacji dostarczone przez media. A te nie napawają optymizmem. Zgodnie z deklaracją ministra zdrowia nowe przepisy nie przewidują systemu no-fault w wyobrażeniu większości lekarzy. Ta deklaracja sprawiła, że lekarze postanowili wziąć sprawy we własne ręce. 

Założenia projektu przygotowywanego przez Naczelną Izbę Lekarską opierają się bezpieczeństwie leczenia inspirowanym przepisami np. Szwecji. Zdaniem lekarzy jest to sposób na poprawę bezpieczeństwa leczenia, co równie istotne jest dla pacjentów, jak i dla samych lekarzy. 

NIL proponuje polską regulację opartą na trzech filarach.
1) wyłączenie odpowiedzialności karnej lekarzy, z wyjątkiem zgonu pacjenta lub rażącego błędu, z zachowaniem odpowiedzialności cywilnej i zawodowej
2) wprowadzenie rejestru zdarzeń niepożądanych - co ma umożliwić skuteczną analizę błędów medycznych, dzięki której uda się je eliminować
3) wdrożenie funduszu kompensacyjnego, dzięki któremu pacjenci lub ich rodziny otrzymają odszkodowania lub zadośćuczynienia, bez konieczności udowadniania winy pracownikowi służby zdrowia. 

Ważne: NIL wyraźnie zaznacza, że system no-fault nie ma nic wspólnego z likwidacją odpowiedzialności lekarzy za błędy medyczne. 

Prezes NIL zaznacza, że na jakość opieki zdrowotnej w Polsce mają wpływ także warunki, w jakich ta opieka jest świadczona. Nie zawsze są one luksusowe. Dlatego stara się przeforsować system, w którym zarówno pacjenci, jak i lekarze poczują się bezpieczniej. Tak, by lekarz mógł podejmować określone działania lecznicze bez obawy o to, że próba uratowania pacjentowi życia, skończy się dla niego odpowiedzialnością karną. 

Z drugiej strony, poszukiwane są rozwiązania umożliwiające szybką wypłatę rekompensat dla pacjentów - bez żmudnego procesu sądowego. 

Analizując nowe regulacje warto też wziąć pod uwagę liczby. Na 157 spraw o błąd medyczny prowadzonych w latach 2016 i 2017 r. jedna kończy się skazaniem lekarza. W 2021 r. tych spraw w prokuraturach wszczęto 1751. Maksymalna rekompensata w przypadku śmierci pacjenta wynosi 100 tys zł. Poszkodowani domagają się ok. 500 tys. co oczywiście nie zawsze ma odzwierciedlenie w zasądzonych kwotach. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że czasami kwota ta znacząco przewyższa te wskazane, czego doskonałym przykładem jest sprawa Regionalnego Szpitala Specjalistycznego w Grudziądzu, zobowiązanego do zapłaty 2 mln odszkodowania wraz z odsetkami za śmierć niepełnosprawnej dziewczynki z powodu błędu medycznego popełnionego przy porodzie. 

Liczby pokazują, że sprawa błędów medycznych powinna zostać właściwie uregulowana w przepisach.