Nieergonomiczne stanowisko pracy - negatywne skutki zdrowotne

Pierwsza sytuacja opisana we wstępie występuje, gdy do oceny ryzyka zawodowego wykorzystuje się gotowe wzorcowe karty oceny, w których ergonomia nie jest brana pod uwagę lub jest uwzględniana w sposób bardzo ogólnikowy. Drugi przypadek ma miejsce wówczas, gdy zespół oceniający nie jest do końca przekonany, jak warunki ergonomiczne wpływają na bezpieczeństwo pracy. Natomiast trzecia sytuacja wynika z błędnego sposobu myślenia, w którym ergonomia jest czymś dodatkowym w zapewnieniu przez pracodawcę ochrony zdrowia i życia pracowników.

Nieergonomiczne stanowisko pracy może być przyczyną negatywnych skutków zdrowotnych dla pracowników, a dla pracodawcy źródłem kosztów. Do tych negatywnych skutków zalicza się m.in.:

• bezpośrednie urazy, na przykład nieprawidłową pozycję ciała przy dźwiganiu – uraz kręgosłupa – wypadek przy pracy,
• pośrednie urazy, przykładowo nieprawidłowe oświetlenie stanowiska pracy powodujące niedoświetlenie albo olśnienia, będące przyczyną nieprawidłowej oceny odległości w pobliżu ruchomych części maszyny – niebezpieczne zbliżenie dłoni, pochwycenie przez ruchomą część – uraz – wypadek,
• choroby, na przykład konieczność wykonywania przez całą zmianę roboczą powtarzalnych ruchów z użyciem tych samych grup mięśni – choroby układu ruchu,
• uciążliwości fizyczne, dla przykładu długotrwałą siedzącą albo stojącą pozycję przy pracy powodującą bóle mięśni i stawów,
• uciążliwości psychiczne, przykładowo zbyt dużą liczbę przyrządów i sygnalizatorów rozmieszczonych na niewielkiej przestrzeni wymagającą znacznego wysiłku psychicznego dla przeprowadzania analizy procesu technologicznego – powodujące rozdrażnienie, stres, zmęczenie,
• dyskomfort, na przykład biurowa praca koncepcyjna wykonywana w klimatyzowanym pomieszczeniu bez możliwości miejscowej regulacji temperatury i wilgotności powietrza, ze słyszanym ciągłym szumem nawiewanego powietrza – dodatkowe zmęczenie spowodowane nie tyle wysiłkiem związanym z pracą, ile wynikającym z warunków środowiska pracy.

Natomiast praca nie będzie ergonomiczna, jeżeli:

1. wymaga: częstego sięgania za wysoko, częstego schylania się, dźwigania, przenoszenia ciężkich lub nieporęcznych przedmiotów, używanie znacznej siły, powtarzalności tych samych ruchów (monotonia, monotypia), ciągłego stania albo siedzenia, przyjmowania nieneutralnych pozycji całego ciała i (lub) poszczególnych jego części;
2. powoduje: znaczne obciążenie umysłu albo nie wymaga prawie żadnego dociążenia, przeciążenie percepcyjne, obciążenie emocjonalne.

W ocenie ryzyka nie można pominąć ergonomicznej analizy stanowiska pracy z jego umiejscowieniem, wyposażeniem i organizacją pracy. Wszędzie tam, gdzie nie są spełniane warunki ergonomiczne, ryzyko wystąpienia zagrożenia czy narażenia może niekiedy być trudne do oszacowania, ale trzeba przyjąć zasadę, że lepiej ryzyko nawet przeszacować, niż pominąć.

Ergonomia stanowisk pracy ma poprawiać bezpieczeństwo, a zatem jest to równoznaczne z ograniczeniem ryzyka zawodowego. Bezpieczne i ergonomiczne stanowisko to takie, które jest dostosowane do konkretnego człowieka, a wprowadzone po ocenie ryzyka zawodowego działania profilaktyczne mogą okazać się nieskuteczne, jeśli nie są odpowiednie do warunków psychofizycznych, poziomu wiedzy i kultury bezpieczeństwa człowieka. Czynnikami podnoszącymi poziom ryzyka zawodowego są nieergonomiczne:

• stanowiska pracy,
• organizacja prac,
• urządzenia i narzędzia.

Dokonując oceny ryzyka zawodowego, należy postępować w taki sposób, aby nie pominąć w nim aspektów ergonomicznych procesu pracy. Nie można przecież oszacować (ocenić) ryzyka zawodowego jako bardzo małe, dopuszczalne, nieistotne, jeżeli nie są spełnione wymagania ergonomii.