Wstępne badania lekarskie służą ocenie stanu zdrowia i przydatności do zatrudnienia na konkretnym stanowisku pracy. Ich celem jest zapobieżenie zatrudnianiu pracowników przy pracach, których rodzaj stwarzałby ze względu na właściwości psychofizyczne lub stan zdrowia szczególne zagrożenie dla nich samych lub innych pracowników. Kogo więc kierować na wstępne badania lekarskie?
Pracodawca ma obowiązek kierowania na wstępne badania lekarskie:
- osoby przyjmowane do pracy,
- pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy,
- innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.
Pracodawca musi zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy (czyli osobom świadczącym pracę na jego rzecz, ale niebędącym jego pracownikami) w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Jeżeli z umowy wynika, że zleceniobiorca jest związany stałym miejscem wykonywania czynności faktycznej lub prawnej, obowiązek zapewniania przestrzegania w takim miejscu bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, ciąży na pracodawcy. Oznacza to, że zleceniobiorca powinien legitymować się stosownym orzeczeniem lekarskim wydanym po przeprowadzeniu badań profilaktycznych.
Zdaniem PIP, jeżeli zagrożenia związane z warunkami pracy lub jej przebiegiem są na tyle duże, że nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby fizyczne z odpowiednim stanem zdrowia, to pracodawca lub inny podmiot organizujący pracę może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilną (będącą podstawą wykonywania pracy, na przykład przez samozatrudniającego się), aby poddała się wstępnemu badaniu lekarskiemu.
Natomiast odnośnie do kosztów badań profilaktycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy – wobec braku szczegółowej regulacji – można przyjąć, że nie ma prawnych przeszkód, aby pracodawca podjął czynności umożliwiające mu zwolnienie się z takiego obowiązku. W odróżnieniu od przepisów prawa pracy przepisy Kodeksu cywilnego umożliwiają stronom umowy cywilnoprawnej dowolne kształtowane jej warunków.
Jan. M. Pióro, specjalista w zakresie prawa pracy, biegły sądowy w dziedzinie bhp przy Sądzie Okręgowym w Warszawie
Zobacz także:
