Konstrukcja automatycznego umorzenia udziałów nie jest obligatoryjną klauzulą w umowie spółki z o.o. Jednakże, aby możliwe było skorzystanie z tego rozwiązania, niezbędne jest wprowadzenie stosowanych postanowień do treści umowy spółki.
Samo umorzenie udziałów zostało uregulowane w art. 199 § 4 i 5 ksh, zgodnie z którymi umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Stosuje się wówczas przepisy o umorzeniu przymusowym. W przypadku wystąpienia takiego zdarzenia zarząd powinien powziąć niezwłocznie uchwałę o obniżeniu kapitału zakładowego, chyba że umorzenie udziału następuje z czystego zysku.
Przesłanki zawarte w umowie
Do tego rodzaju umorzenia dochodzi niejako z automatu w chwili zaistnienia określonego w umowie zdarzenia. Z tym momentem udziały są unicestwiane z mocy prawa bez konieczności podjęcia uchwały o umorzeniu. Przy czym musi być spełniony jeden warunek – otóż umowa spółki musi przewidywać przesłankę lub przesłanki prowadzące do tego skutku. Warunki takie mogą być przez wspólników określane swobodnie, najczęściej jednakże dotyczą dojścia do skutku albo fiaska określonego przedsięwzięcia gospodarczego bądź jego etapu. Przykładowo zdarzeniem takim może być:
- nie uzyskanie pozwolenia na budowę,
- nie zakończenie inwestycji w określonym terminie,
- nie otrzymanie dofinansowania albo kredytu bankowego,
- nie zawarcie umowy z inwestorem.
Ważne
Do umorzenia automatycznego stosuje się przepisy o umorzeniu przymusowym. Dotyczy to kwestii wynagrodzenia za umorzony udział. Nie może ono być niższe od wartości księgowej udziału. Możliwe jest ustalenie w umowie spółki wynagrodzenia wyższego, np. poprzez wskazanie konkretnej kwoty lub przelicznika albo algorytmu mającego służyć do jego wyliczenia.
Uchwała o obniżeniu kapitału
Konsekwencją umorzenia automatycznego jest konieczność podjęcia przez zarząd uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego. Wynika to z faktu, że umorzenie prowadzi do likwidacji udziałów oraz związanych z nimi praw. Skoro zatem część udziałów ulega unicestwieniu, to zmianie może ulec wysokość kapitału zakładowego. To zaś wymaga podjęcia stosownej czynności, którą jest właśnie ww. uchwała zarządu. Pamiętać należy o tym, że kapitał zakładowy w spółce z o.o. nie może być niższy niż 5.000 zł. Jeśli zatem w efekcie umorzenia automatycznego doszłoby do spadku wartości kapitału zakładowego poniżej tej kwoty, konieczne byłoby jego natychmiastowe podwyższenie do poziomu wymaganego przez Kodeks spółek handlowych.
Konieczność podjęcia uchwały o obniżeniu kapitału zakładowego nie powstanie, jeśli wynagrodzenie wypłacane wspólnikom będzie pochodzić z innych funduszy spółki, w szczególności z czystego zysku spółki.
Instytucja umorzenia automatycznego jest wykorzystywana do umożliwienia wspólnikom łatwego wyjścia ze spółki na wypadek niepowodzenia przedsięwzięcia, dla którego została ona zawiązana.
Podstawa prawna: ustawa dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2000 r., nr 94, poz. 1037).
Michał Koralewski, radca prawny
Zobacz także:
