Przywrócenie terminu procesowego - kiedy jest możliwe

Dość często zdarzają się sytuacje, gdy spółka dokonuje czynności procesowej (np. składa apelację, uzupełnia pozew lub składa dowód) po terminie, mimo że sąd w pismach lub na rozprawie informuje, ile czasu ma na dokonanie danej czynności. Najczęściej jest to wynikiem braku doświadczenia w prowadzeniu spraw sądowych lub zwykłych pomyłek albo niedopatrzenia i zdarza się nie tylko reprezentantom spółek, ale także adwokatom i radcom prawnym - prawnikom profesjonalnie zajmującym się prowadzeniem spraw sądowych.

Czynność procesowa podjęta przez zarząd po upływie terminu jest bezskuteczna. Oznacza to, że nie odnosi żadnego skutku, a więc jest traktowana tak jakby jej w ogóle nie dokonano (art. 167 kpc). Każde opóźnienie w dokonaniu pewnych czynności może spowodować przegranie sporu lub w najlepszym razie jego przedłużenie. Aby uniknąć takich konsekwencji, najlepiej zwrócić się do sądu z wnioskiem o przywrócenie terminu. Dzięki temu zarząd zyskuje możliwość dokonania czynności, na której mu zależy, np. może uzupełnić pozew, choć termin już minął.

Terminy, które obowiązują zarząd, jeśli uczestniczy w procesie (tzw. terminy procesowe), dzielą się na:

• ustawowe, wynikające wprost z przepisów (np. termin na wniesienie apelacji),
• sądowe, wynikające z decyzji sądu (np. termin na złożenie odpowiedniego środka dowodowego),
• instrukcyjne (np. trzymiesięczny termin rozpatrywania tzw. spraw gospodarczych).

Tylko w przypadku przekroczenia terminu ustawowego i sądowego można wnieść wniosek o przywrócenie terminu. Jeśli termin w stosunku do strony nie zacznie biec, to ogóle nie składa się wniosku o przywrócenie terminu.

Jeśli zarząd przekroczy termin procesowy, może złożyć do sądu wniosek o jego przywrócenie (art. 168 § 1 kpc). Jednak aby sąd mógł rozpatrzyć wniosek, należy spełnić łącznie następujące warunki:

• złożyć wniosek o przywrócenie terminu;
• udowodnić, że uchybienie terminu spowoduje dla zarządu ujemne skutki procesowe, np. nie będzie mógł wnieść apelacji,
• uprawdopodobnić, że przekroczenie terminu nie nastąpiło z winy zarząd, np. na skutek pożaru w siedzibie spółki utracił wszystkie dokumenty związane z prowadzoną sprawą i nie był w stanie odtworzyć wszystkich danych na czas, tak by móc złożyć pismo do sądu,
• wraz z wnioskiem należy dokonać czynności procesowej, do dokonania której upłynął termin, np. wnieść apelację.

Aby sąd uwzględnił wniosek, trzeba spełnić jednocześnie wszystkie z powyższych elementów. Są one tak samo ważne, w praktyce jednak najistotniejsze i najtrudniejsze jest wykazanie, że przekroczenie terminu nie nastąpiło z winy zarządu.

Ważne jest też dokładne sformułowanie, o co wnosi zarząd. Nie można np. jednocześnie złożyć wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zarzutów od nakazu zapłaty oraz zażalenia na ich odrzucenie z powodu uchybienia terminu do dokonania czynności.

Jeżeli zarząd twierdzi, że złożył pismo w terminie, a sąd błędnie uznał, że zarząd przekroczył termin - członkowie zarządu powinni wnieść zażalenie. Jeśli natomiast zarząd rzeczywiście przekroczył termin, ale ma jakieś argumenty na swoje usprawiedliwienie - składa wniosek o przywrócenie terminu.

Samo złożenie takiego wniosku nie powoduje wstrzymania postępowania ani wykonania orzeczenia w toczącej się sprawie. Sąd może jednak - stosownie do okoliczności - wstrzymać postępowanie lub wykonanie orzeczenia. Warto o tym pamiętać przy formułowaniu wniosku i np. w piśmie o przywrócenie terminu złożyć wniosek także np. o wstrzymanie wykonania wyroku. W ten sposób zarząd może zapobiec wszystkim konsekwencjom niedokonania na czas danej czynności. Oczywiście to sąd będzie podejmować decyzję i składając wniosek, nigdy nie możesz być pewny, czy sąd go uzna.

Równocześnie ze złożeniem wniosku należy dokonać danej czynności procesowej. Składając wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji, trzeba dołączyć do niego samą apelację wraz załącznikami.

Wniosek o przywrócenie terminu, sporządzony na piśmie, trzeba złożyć w sądzie, w którym należało dokonać daną czynność. Jeśli np. apelację od wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji zarząd składa w tym samym sądzie pierwszej instancji, wtedy wniosek o przywrócenie terminu do złożenia apelacji składa również w sądzie pierwszej instancji.

Wniosek o przywrócenie terminu procesowego należy złożyć w ciągu siedmiu dni od czasu ustąpienia przyczyny niedotrzymania terminu. Jeśli przyczyna uniemożliwiająca złożenie wniosku występuje dłużej niż rok, wówczas zarząd ryzykuje, że proces zakończy się dla spółki niepomyślnie, ponieważ zgodnie z przepisami kpc, przywrócenie terminu po upływie roku jest możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach. Najlepiej złożyć wniosek osobiście w sądzie lub wysłać listem poleconym - w ten sposób zarząd będzie dysponować dowodem, że złożył pismo w terminie.