Zakazy i ograniczenia sprzedaży napojów alkoholowych

Ustawa precyzuje liczne warunki i zasady sprzedaży. Jak trafnie zwrócono uwagę w orzecznictwie, odróżnienie zasad od warunków sprzedaży jest niezwykle trudne z uwagi na niekonsekwencję samego ustawodawcy. Niejednokrotnie zatem wynikający z ustawy obowiązek kwalifikowany jest raz jako warunek prowadzenia sprzedaży, a raz jako zasada sprzedaży. Niezależnie, czy dany wymóg odnoszący się do sprzedaży alkoholu zalicza się do warunków bądź zasad sprzedaży należy pamiętać, że w obu przypadkach zawsze będzie się on odnosił do przedsiębiorcy prowadzącego sprzedaż napojów alkoholowych i do miejsca, w którym sprzedaż jest prowadzona.

Wśród podstawowych zasad sprzedaży alkoholu należy wyróżnić zakazy i ograniczenia sprzedaży. Ustawa wskazuje miejsca, obszary i obiekty, gdzie obowiązuje całkowity zakaz lub ograniczenia w sprzedaży alkoholu (art. 14 ustawy).

Ponadto czasowy lub stały zakaz sprzedaży i podawania napojów alkoholowych w określonych miejscach, obiektach lub na określonych obszarach gminy może wynikać z uchwały właściwej rady gminy (miejskiej).

Zakazana jest sprzedaż alkoholu osobom do lat 18 (art. 15 ust. 1 ustawy). Jeżeli sprzedający napoje alkoholowe ma wątpliwości co do pełnoletniości kupującego, wtedy ma prawo żądać okazania dokumentu stwierdzającego wiek nabywcy. Przedsiębiorca jest zatem wyposażony w instrument, dzięki któremu może zastosować się do zakazu sprzedaży alkoholu osobom nieletnim (przez które na gruncie ustawy należy rozumieć osoby do 18. roku życia). Z tego uprawnienia może bowiem skorzystać bez względu na sposób postrzegania wieku kupującego.

Jednym z najczęściej powtarzających się naruszeń zasad sprzedaży jest sprzedaż alkoholu osobom nietrzeźwym. Zasada ta oznacza, że przedsiębiorca powinien odmówić sprzedaży alkoholu osobie, której zachowanie może świadczyć, że jest w stanie nietrzeźwym. Konieczna jest zatem każdorazowo ocena zachowania kupującego. Takie zachowania, jak bełkotliwa mowa, chwianie się, niepewne i nieskoordynowane ruchy, drżenie rąk i niemożność uregulowania zapłaty, zaczepianie innych klientów w sklepie mogą wskazywać na stan nietrzeźwości. Jak wskazuje się w orzecznictwie, chodzi o takie zachowanie, które stwarza realne możliwości oceny, że kupujący alkohol jest nietrzeźwy (wyrok WSA w Poznaniu z 4 września 2014 r., II SA/Po 79/14).

Działalność w zakresie obrotu detalicznego alkoholami musi być prowadzona z poszanowaniem zasad dotyczących ich reklamy i promocji (art. 13¹ ustawy).  Przepisy przewidują bezwzględny zakaz reklamy napojów alkoholowych, z wyjątkiem piwa, którego reklama jest dozwolona pod pewnymi warunkami. Naruszeniem zakazu z art. 13¹ ustawy jest z pewnością prowadzenie sklepu internetowego, na stronach którego umieszczono ofertę zakupu napojów alkoholowych (wyrok NSA z 14 kwietnia 2011 r., II GSK 431/10).

Obowiązkiem podmiotu prowadzącego sprzedaż alkoholu jest uwidocznienie informacji o szkodliwości spożywania alkoholu. Taka informacja powinna być umieszczona w miejscach sprzedaży i podawania napojów alkoholowych (art. 13 ust. 2 ustawy).