Czy prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje wspólnikowi spółki z o.o.? Jeżeli spółka jest wieloosobowa nie ma przeszkód, aby jej wspólnicy byli jednocześnie jej pracownikami. A jeżeli są pracownikami, będzie przysługiwał im urlop macierzyński. W przypadku jednoosobowych spółek z o.o. jest jednak inaczej.
W spółce jednoosobowej nie występuje element podporządkowania się pracodawcy tak istotny z punktu widzenia stosunku pracy. Zatem w przypadku jednoosobowej spółki z o.o nie można mówić o umowie o pracę, a tym samym o możliwości świadczenia jakim jest urlop macierzyński, wynikający z konstrukcji prawa pracy.
Stosunek pracy cechuje dobrowolność, gdyż obowiązki jego stron powstają na podstawie ich zgodnego oświadczenia woli. Nie istnieje w tej dziedzinie żadna forma przymusu prawnego. Stosunek prawny powstaje między dwoma równymi stronami, które kształtują go wspólnymi postanowieniami. Jest to praca umownie podporządkowana, której przeciwieństwem jest inny rodzaj pracy skooperowanej, praca jednostronnie wyznaczana. W tym wypadku obowiązek jej świadczenia ustanowiony jest w normie prawnej.
Przykładem mogą być: praca żołnierza, praca skazanych pozbawionych
wolności w zakładach penitencjarnych, prace pomocnicze dzieci w
gospodarstwie domowym.
Sama nazwa tego rodzaju pracy wskazuje, że stosunek zachodzi między dwoma nierównorzędnymi podmiotami. Podmiot podporządkowany podlega przy tym nie tylko kierownictwu co do sposobu, czasu i miejsca wykonywania pracy, ale sam obowiązek jej wykonywania jest aktualizowany jednostronną decyzją podmiotu nadrzędnego.
Praca jednostronnie wyznaczana nie zawsze podlega wynagrodzeniu. Stosunki prawne związane z wykonywaniem pracy na takich zasadach nie są objęte prawem pracy, które może być stosowane odpowiednio (np. przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy).
Pracownik na podstawie stosunku pracy jest zobowiązany do wykonywania pracy osobiście. Stanowi to istotną różnicę w porównaniu do zobowiązań cywilnoprawnych, w których zazwyczaj istotne jest samo spełnienie świadczenia, a to czy spełnia je podmiot zobowiązany, czy kto inny, jest sprawą drugorzędną. W przypadku zobowiązania pracownika ze stosunku pracy, wykonanie pracy przez inną osobę nie jest traktowane jak spełnienie świadczenia. Wykonanie pracy przez zastępcę może zwalniać pracownika z obowiązku świadczenia, jeśli nastąpiło za zgodą pracodawcy. Bez względu jednak na to, między pracodawcą i zastępcą powstaje odrębny stosunek pracy. Podobnie jest w sytuacji, gdy pracownik korzysta w wykonywaniu pracy z pomocy innej osoby.
Podstawa prawna:
- Ustawa kodeks spółek handlowych ( Dz. U z 2000 Nr 94 poz. 1037 ze zm.)
- Ustawa kodeks pracy (Dz.U z 1998 Nr 21 poz. 94 ze zm.)
