Odpowiedzialność pracownika za szkodę pracodawcy

• jak Kodeks pracy reguluje odpowiedzialność pracownika za szkodę?
• kiedy to pracodawca będzie zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez pracownika?
• jakie są granice odpowiedzialności i granice odszkodowania?
• kiedy pracownik musi zapłacić za utracone korzyści pracodawcy?
• czy pracownik i pracodawca mogą regulować wysokość odszkodowania?
• kiedy można potrącić odszkodowanie z wynagrodzenia? 

Granice odpowiedzialności odszkodowawczej wyznaczają:
1) wielkość rzeczywistej straty pracodawcy
2) normalnymi następstwami działania lub zaniechania pracownika
3) wpływ pracodawcy lub innej osoby na powstanie szkody lub jej powiększenie
4) dopuszczalne ryzyko prowadzenia działalności - czyli szkoda wynikająca z działania w granicach dopuszczalnego ryzyka nie obciąży pracownika
5) zakres jego działania bądź zaniechania, w przypadku gdy do szkody doprowadziło kilku pracowników. Każdy odpowiada w granicach swojego przyczynienia się i stopnia winy (jeśli nie ma możliwości ustalenia tego - odpowiadają po równo). 

Ważne: Ciężar dowodu dotyczącego odpowiedzialności pracownika spoczywa na pracodawcy. Czyli to on musi udowodnić, nie tylko, to że pracownik winny jest wystąpieniu szkody, lecz także to, że szkoda jest występuje związek przyczynowo-skutkowy między zachowaniem pracownika i szkodą. Pracodawca musi także wykazać samą szkodę i jej wielkość. 

Kodeks pracy określa także granice odszkodowania. Co do zasady powinno ono odpowiadać wysokości wyrządzonej szkody. Aby chronić pracownika - ustawodawca wprowadził górny limit takiego odszkodowania ustalony na poziomie kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu, w którym powstała szkoda. 

Ważne: Jeżeli pracownik wyrządził szkodę umyślnie, jest zobowiązany do jej całkowitego naprawienia. Nie korzysta wówczas z przewidzianej w przepisach Kodeksu pracy ochrony. 

Pracownik i pracodawca mogą ustalić zasady naprawienia szkody w drodze ugody. W takiej sytuacji mogą ustalić również wysokość odszkodowania. Zmiana może jednak dotyczyć jedynie obniżenia tego odszkodowania w porównaniu do regulacji kodeksowych. 

Takie obniżenie powinno uwzględnić okoliczności sprawy, ale także stosunek pracownika do jego obowiązków służbowych. To samo będzie uwzględniał sąd, jeżeli odszkodowanie zostanie ustalone w ugodzie sądowej. 

Ważne: Na podstawie przepisów o postępowaniu cywilnym, sąd pracy może nadać klauzulę wykonalności takiej ugodzie. 

Można sobie wyobrazić sytuację, w której pracownik wykonując swoje obowiązki, wyrządza szkodę osobie trzeciej. Wówczas w pełni odpowiedzialny za jej naprawienie jest pracodawca. Wówczas ponosi on poniekąd szkodę, związaną z tym obowiązkiem i może dochodzić od swojego pracownika jej naprawy - dokładnie na takich samych zasadach jak naprawienie innych szkód o których mowa w opisywanym dziale piątym. 

Pracodawca ma możliwość potrącić odszkodowanie z wynagrodzenia pracownika jedynie w sytuacji, gdy:
1) pracownik wyraził na to zgodę - czyli przyznaje, że to jego wina, czego idealnym dowodem będzie zawarcie z pracodawcą ugody o naprawdę szkody lub inne oświadczenie w formie pisemnej, albo
2) odszkodowanie zostało zasądzone w prawomocnym wyroku.

Ważne: Niezależnie od zgody pracownika, pracodawca nie może naruszać przepisów określających kwotę wolną od potrąceń, o której mowa w art. 87¹ kp.