Skrócony urlop macierzyński po stracie dziecka

Artykuł 180¹ § 1 Kodeksu pracy określa zasady korzystania z urlopu macierzyńskiego w przypadku zgonu dziecka. Kobiecie przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, który nie może trwać krócej niż 7 dni od zgonu dziecka, jeśli dziecko urodziło się martwe lub zmarło przed upływem 8 tygodnia życia. 

Jeśli przy jednym porodzie urodziło się więcej dzieci, kobieta korzysta z urlopu macierzyńskiego w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu. 

Jeśli dziecko zmarło po upływie 8 tygodnia życia - pracownica ma prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. 

Podstawowym wymiarem urlopu macierzyńskiego o którym mowa w przytoczonym przepisie jest 8 tygodni po porodzie. Państwowa Inspekcja Pracy zaznacza, że przepis ten powstał ze względu na ochronę zdrowia kobiety po porodzie. W swoim wyjaśnieniu podkreśla, że celem urlopu macierzyńskiego jest nie tylko zapewnienie dziecku odpowiedniej opieki, lecz także zagwarantowanie kobiecie powrotu do pełni sił, regeneracji nie tylko fizycznej lecz także psychicznej. Dlatego Kodeks pracy gwarantuje kobiecie określony czas także w przypadku, gdy dziecko urodziło się martwe bądź zmarło po porodzie. 

Ten minimalny czas został określony jako 8 tygodni po porodzie. 

Ważne: Przepisy prawa pracy nie przewidują możliwości rezygnacji z uprawnienia określonego w art. 180¹ § 1 Kodeksu pracy. Nie dają również możliwości skrócenia okresu urlopu macierzyńskiego uregulowanego w tym przepisie.  

Zgodnie z art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w okresie o którym mowa w art. 180¹ § 1 kp, kobiecie przysługuje zasiłek macierzyński. 

Niestety aktualnie brzmiące przepisy sprawiają, że kobieta nie ma możliwości skorzystania z prawa do zasiłku macierzyńskiego w przypadku gdy utraciła dziecko którego płci nie da się ustalić. Było to przedmiotem interpelacji (Interpelacja nr 2347 do ministra zdrowia), w sprawie interweniował także Rzecznik Praw Obywatelskich, prosząc Senat o podjęcie inicjatywy ustawodawczej w tej sprawie. Projekt przepisów nawet trafił już do Sejmu, ale nie został uchwalony. 

Polskie przepisy pozwalają uruchomić procedurę wsparcia dla rodziny dopiero po wydaniu aktu urodzenia i zgonu, a tych nie można utworzyć, jeśli płeć urodzonego i zmarłego dziecka nie jest znana. W doktrynie prawa pracy zaznacza się, że w przypadku poronienia pracownica może jedynie skorzystać ze zwolnienia lekarskiego na czas niezdolności do pracy stwierdzonej zaświadczeniem lekarskim oraz zasiłku chorobowego.