Specustawa w sprawie uchodźców zatwierdzona przez Rząd

Przepisy przewidziane w ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa mają obowiązywać z mocą wsteczną. Należy je stosować od 24 lutego 2022 r. 

Najważniejszymi przepisami na które czeka wiele instytucji, są te dotyczące legalizacji pobytu obywateli Ukrainy na terenie naszego kraju. Projekt ustawy zakłada, że obywatele Ukrainy będzie mógł przebywać w Polsce przez 18 miesięcy. Jednak zapis ten dotyczy jedynie osób, które przybyły bezpośrednio z Ukrainy a dodatkowo deklarują, że chcą pozostawać na terytorium Polski. 

Rozporządzenie Rady Ministrów będzie określać datę do której tę regulację będzie można wykorzystać. Inaczej mówiąc wskażą datę, do której uchodźca będzie mógł przekroczyć granicę, żeby skorzystać z takiego terminu legalnego pobytu na terytorium Polski. 

Ważne! Wyjazd z Polski na okres do jednego miesiąca nie pozbawi obywatela Ukrainy możliwości legalnego pobytu przez 18 miesięcy. 

Rozwiązania dotyczące uznawania pobytu za legalny nie będą stosowane wobec obywateli Ukrainy posiadających zezwolenia na pobyt stały, pobyt rezydenta długoterminowego UE, pobyt czasowy, a także status uchodźcy, ochronę uzupełniającą bądź zgodę na pobyt tolerowany, jeśli złożyli w Polsce wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej albo zadeklarowali, że taki wniosek złożą. 

Zezwolenie na pobyt czasowy na okres 3 lat będą mogli uzyskać obywatele Ukrainy, których pobyt jest (lub był) uznawany za legalny.

Wielokrotnie deklarowano, że uchodźcy będą mieli prawo do korzystania z szeregu świadczeń i usług w Polsce. Aby to ułatwić, przewidziana została odformalizowana forma nadawania numeru PESEL. Wniosek co do zasady ma zawierać jedynie podstawowe informacje, jednak trzeba będzie do niego dołączyć fotografię, a dodatkowo od wnioskodawcy zostaną pobrane odciski palców. Wymóg ten nie dotyczy dzieci do 12 roku życia. Takie rozwiązanie uznano za zasadne, ze względu na trudności z weryfikacją prawdziwości niektórych przedstawianych przez uchodźców dokumentów. 

Ważne! Nadawania numeru PESEL nie wpływa na procedurę uzyskania obywatelstwa

Powiązane z tym numerem będzie jednak umożliwienie założenia profilu zaufanego. Dane do rejestru danych kontaktowych będzie można podać na etapie wnioskowania o numer PESEL. Dzięki niemu wiele spraw uda się załatwić drogą elektroniczną. 

Aplikacja mObywatel także będzie dostępna dla uchodźców. Dotychczas mogły z niej korzystać jedynie osoby z dowodem osobisty, ponieważ dane z tego rejestru były pobierane przez aplikację. Dla uchodźców będzie utworzony odrębny rejestr zawierający fotografie i odciski palców, więc będą mogli także używać wspomnianej aplikacji. 

Uchodźcy mogą korzystać z pomocy, która organizowana jest przez samorządy i wojewodów. Przede wszystkim dotyczy ona zapewnieniu wyżywienia oraz znalezieniu odpowiedniego miejsca zakwaterowania, transportu do miejsc zakwaterowania czy możliwości poruszania się komunikacją miejską bezpłatnie. Ponadto dostępne jest dodatkowe świadczenie pieniężne. A dokładniej dwa. 

Pierwsze to świadczenie na utrzymanie, o które może ubiegać się obywatel Ukrainy, w wysokości 300 zł. Pisemny wniosek o jego wypłatę należy złożyć w gminie właściwej dla miejsca zamieszkania. Drugie - to świadczenie pieniężne dla osób, które zapewniły uchodźcom zakwaterowanie i wyżywienie. Jest to rodzaj dofinansowania za każdy dzień takiej kompleksowej pomocy. Zakłada się, że ten dodatek będzie wynosił ok. 40 zł za każdy dzień i będzie wypłacany maksymalnie przez 60 dni. 

Uchodźcy mogą liczyć także na paczki żywnościowe i posiłki, które będą finansowane z Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020. 

Przepisy nie przewidują żadnych ograniczeń w zakresie korzystania z opieki zdrowotnej obywateli z Ukrainy. Warunkiem jest jedynie to, że muszą w Polsce przebywać legalnie. Każda obywatel z Ukrainy może więc korzystać z lekarzy dokładnie na takich samych zasadach jak obywatel Polski. Świadczenia publicznej służby zdrowia będą opłacane przez Narodowy Fundusz zdrowia, ze środków zagwarantowanych w budżecie państwa. 

Otworzenie rynku pracy do obywateli Ukrainy to kolejne założenie nowych przepisów. Pracodawcy będą już mogli legalnie powierzać pracę nowym pracownikom. Co ważne - nasi sąsiedzi uzyskają prawo do rejestracji w powiatowym urzędzie pracy. Będą mogli również skorzystać z pośrednictwa pracy, porad zawodowych oraz wielu szkoleń. Ich uprawnienia w tym zakresie są tożsame z uprawnieniami obywateli Polski. 

Pracodawca musi powiadomić urząd pracy za pośrednictwem systemu praca.gov.pl o powierzeniu pracy obywatelowi Ukrainy. Ma na to 7 dni od podjęcia pracy. Jeśli wymogi te nie będą spełnione, obywatel Ukrainy nie będzie mógł pracować bez zezwolenia na pracę. 

Obywatele Ukrainy będą mogli również prowadzić działalność gospodarczą na zasadach obowiązujących polskich obywateli. Uzyskają także możliwość zakładania spółek: jawnej i partnerskiej. 

Możliwość pracy daje obywatelom Ukrainy także dostęp do świadczeń społecznych. Mowa tutaj m.in. o obniżeniu opłaty za pobyt dziecka w żłobku lub klubie dziecięcym albo u dziennego opiekuna. Proponuje się przyznanie także świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego świadczenia dobry start. Będzie to możliwe po wypełnieniu wymagań zawartych w odniesieniu do tych świadczeń. 

Nowe przepisy gwarantują także prawa do edukacji dla dzieci zza naszej wschodniej granicy. Ustawa przewiduje możliwość utworzenia nowych ośrodków, w których będą prowadzone zajęcia dla tych dzieci. Te lokalizacje będą podlegać organizacyjnie szkołom bądź przedszkolom.  Na dofinansowanie edukacji dla dzieci uchodźców rząd ma znaleźć dodatkowe środki w budżecie państwa. 

Uczelnie wyższe otworzą także swoje drzwi dla ukraińskich studentów. Będą mogli kontynuować naukę na polskich uczelniach.

źródło:
Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (UD356) wraz z uzasadnieniem
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - portal gov.pl
Oprac. red.