Poznaj granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie

Kategoria: Prawo budowlane
Autor: Michał Bursztynowicz
Data: 27-04-2019 r.

Podejmując decyzję o przeznaczeniu danych terenów na konkretny cel rada gminy lub miasta nie może kierować się jedynie swoją wolą. W każdym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego trzeba bowiem uwzględnić postanowienia przepisów odrębnych, które wprowadzają ograniczenia na obszarze objętym planem. Z artykułu dowiesz się które ustawy i rozporządzenia mają szczególne znaczenie przy sporządzeniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a także w jaki sposób najczęściej zostają one naruszone.

Zakres miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

W każdym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego trzeba określić m.in. granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie, na podstawie odrębnych przepisów, terenów górniczych, a także obszarów szczególnego zagrożenia powodzią, obszarów osuwania się mas ziemnych, krajobrazów priorytetowych określonych w audycie krajobrazowym oraz w planach zagospodarowania przestrzennego województwa, a także szczególne warunki zagospodarowania terenów oraz ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy. Obowiązek ten stanowi wyzwanie dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast sporządzających projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Brak określenia tych terenów w miejscowym planie może doprowadzić nawet do unieważnienia takiej uchwały w całości.

 

Warto także podkreślić, że powyższe ustalenia muszą znaleźć się nie tylko w tekście planu, ale także na jego rysunku. Wynika to z faktu, że załącznik graficzny przedstawiający granice obszaru objętego projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest częścią tego aktu prawa miejscowego. Zarówno więc ustalenia rysunkowe, jak też tekstowe ustalenia planistyczne dla danego terenu są integralnie ze sobą związane i powinny w całości zawierać się w granicach planu miejscowego. Stwierdzenie niezgodności w tym zakresie jest równoznaczne z istotnym naruszeniem zasad sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Przykład

Rada gminy uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym w części tekstowej zdefiniowała tylko obszar MN-ML-MP-U. Nie zdefiniowano w tekście planu obszaru MN-ML-MP (mimo, że znajduje się on na rysunku), sposobu jego przeznaczenia, użytkowania, dopuszczalnych form zabudowy jak i zakazów na tym terenie obowiązujących. Wojewoda stwierdził, że taki stan rzeczy powoduje, że uchwała, jako źródło prawa miejscowego, musiałaby zostać poddana interpretacji, której wyniki byłyby sprzeczne, a sprzeczność owa niemożliwa do wyeliminowania w procesie stosowania prawa. Między innymi z tego względu wojewoda stwierdził nieważność miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w całości.

Na podstawie rozstrzygnięcia Wojewody Podlaskiego z dnia 29 grudnia 2009 r., NK.II.ZCH.0911-177/09

Warto wymienić najważniejsze ustawy i rozporządzenia, których postanowienia należy wziąć pod uwagę sporządzając projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego:

  • ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2268, ze zm.),
    • ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2126, ze zm.),
    • ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1161),
    • ustawa z dnia 7 maja 1999 r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2120),
    • ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 1056, ze zm.),
    • ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1614, ze zm.),
    • ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2129, ze zm.),
    • ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1496),
    • ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2129, ze zm.),
    • ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1380),
    • ustawa z dnia 8 lipca 2010 r. o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 433, ze zm.),
    • ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu (tekst jedn.: Dz. U. z 2017 r. poz. 2302, ze zm.),
      • ustawa z dnia 26 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (tekst jedn. Dz. U. poz. 961, ze zm.),
      • rozporządzenie Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 25 sierpnia 1959 r. w sprawie określanie, jakie tereny pod względem sanitarny są odpowiednie na cmentarze (Dz. U. Nr 52 poz. 315),
      • rozporządzenia określające granice pomników zagłady, np.: rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 lipca 2011 r. w sprawie określenia granic Pomnika Zagłady, na obszarze którego jest położony Pomnik Męczeństwa na Majdanku, oraz obszaru i granic jego strefy ochronnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 171, poz. 1017).

W praktyce może się jednak zdarzyć, że autorzy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego nie uwzględnią w jego treści wszystkich przepisów. Rada gminy lub miasta może jednak próbować uchronić się od zarzutu istotnego naruszenia prawa poprzez odwołanie się do przepisów odrębnych.

Przykład

Wójt Gminy X musi szybko przygotować projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, bo rada gminy chce go uchwalić jak najszybciej. Wójt wie, że na obszarze objętym tzw. uchwałą przystąpieniową znajdują się tereny szczególnego zagrożenia powodzią oraz dwa cmentarze. Wójt wie też, że sporządzenie planu musi zlecić niedoświadczonej pracowni i obawia się, że urbaniści mogą nie zawrzeć w planie wszystkich ustaleń wymaganych odrębnymi przepisami. Wójt zadbał, żeby w projekcie planu zawarto zapisy, zgodnie z którymi sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie muszą być zgodne z przepisami odrębnymi. Dzięki temu nikt nie może zarzucić, że miejscowy plan nie zawiera wszystkich regulacji wymaganych na podstawie właśnie tych przepisów odrębnych.

Złoża w miejscowym planie

Nie ulega wątpliwości, że złoża kopalin podlegają ochronie polegającej na racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami oraz kompleksowym wykorzystaniu kopalin, w tym kopalin towarzyszących. Nie budzi także zastrzeżeń wynikający z przepisów prawa obowiązek prowadzenia eksploatacji przy zastosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku, niezbędnych do ochrony zasobów złoża, jak również do ochrony powierzchni ziemi oraz wód powierzchniowych i podziemnych oraz obowiązek rekultywacji terenów poeksploatacyjnych i przywracania do stanu właściwego innych elementów przyrodniczych.

Wymogi bezpieczeństwa prowadzonej eksploatacji ustala m.in. Prawo geologiczne i górnicze. Jednocześnie, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać projekty zagospodarowania złóż, projekt zagospodarowania złoża sporządzany dla istniejącego lub projektowanego obszaru górniczego powinien uwzględniać optymalny wariant wykorzystania zasobów złoża, z uwzględnieniem geologicznych warunków jego występowania oraz technicznych możliwości oraz ekonomicznych uwarunkowań wydobywania kopaliny. Stosowanie tych przepisów w praktyce powoduje wiele trudności. Najlepiej ilustruje je poniższy przykład.

Przykład

Rada Miejska, w związku z występowaniem na terenie objętym planem złóż węgla kamiennego ustaliła, w zakresie przyszłej eksploatacji węgla kamiennego, przy każdorazowym udzielaniu koncesji lub jej zmianie, prowadzenie wydobycia takimi metodami, które ograniczą do niezbędnego minimum zasięg i wpływ eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu, w sposób nie zagrażający obiektom budowlanym, w tym budynkom, drogom i sieciom technicznym, przyjmując I kategorię odkształceń terenu jako maksymalne możliwe oddziaływanie na powierzchnię terenu. Dodatkowo uchwalono, że w celu ochrony bezpieczeństwa zdrowia i ludzi zakazuje się eksploatacji złóż węgla kamiennego, w wyniku której może dojść do wystąpienia zagrożeń deformacjami nieciągłymi, wynikającymi z prowadzonej w przeszłości płytkiej eksploatacji górniczej, zwłaszcza w zakresie upadowych wydobywczych pustek w górotworze i zapadlisk. Wojewoda stwierdził jednak, że nie jest przedmiotem planu miejscowego określanie ograniczeń w eksploatacji złoża celem ochrony bezpieczeństwa i zdrowia i ludzi, poprzez uzależnianie możliwości wydobycia od możliwych wystąpień deformacji terenu. Akt prawa miejscowego nie może także narzucać dopuszczalnych kategorii odkształceń terenu, bowiem przestrzeń objętą przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych określa dopiero teren górniczy, którego granice wyznacza koncesja na wydobywanie kopalin. Ponadto przyjęcie takich ustaleń planu przez Radę Miejską, w znaczący sposób ogranicza, a także może prowadzić do całkowitego braku możliwości eksploatacji złoża położonego w granicach przedmiotowego planu miejscowego, co stoi w sprzeczności do art. 125 Prawa ochrony środowiska.

Na podstawie rozstrzygnięcia Wojewody Śląskiego z dnia 29 grudnia 2011 r., IF/III/0911/53/11

Elektrownie wiatrowe w miejscowym planie

Lokalizacja elektrowni wiatrowych budzi obecnie mniej kontrowersji niż jeszcze kilka lat temu. Rady gmin zdają sobie także sprawę z tego, że w odniesieniu do tego rodzaju obiektów obowiązują postanowienia ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Szczególnie istotna jest norma wskazująca, że plan miejscowy przewidujący lokalizację elektrowni wiatrowej sporządza się co najmniej dla obszaru, na którym nie mogą być zlokalizowane nowe budynki mieszkalne albo budynki o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa, a którego granice są wyznaczane z uwzględnieniem maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej określonej w tym planie.

Definicja tego obszaru stanowi, że odległość elektrowni wiatrowej od zabudowy mieszkaniowej oraz odległość zabudowy od elektrowni wiatrowej jest równa lub większa od dziesięciokrotności wysokości elektrowni wiatrowej mierzonej od poziomu gruntu do najwyższego punktu budowli, wliczając elementy techniczne, w szczególności wirnik wraz z łopatami (całkowita wysokość elektrowni wiatrowej). Oznacza to, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, odpowiednio do powyższego, przewidujący lokalizację elektrowni wiatrowej, powinien być sporządzony w taki sposób by przedstawiać zarówno teren na którym elektrownia wiatrowa jest dopuszczona, jak również obszar jej oddziaływania, stanowiący strefę odpowiadającą dziesięciokrotności wysokości elektrowni wiatrowej. Nie wszystkie rady gmin stosują się do tych przepisów.

Przykład

W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego rada gminy określiła maksymalną wysokość całkowitą elektrowni wiatrowej na 155 m. Zatem cały plan miejscowy powinien obejmować obszar w odległości 1550 m od każdego terenu przeznaczonego pod elektrownie wiatrowe (od 1-EW do 13-EW). Tymczasem wymaganie to nie zostało spełnione w odniesieniu do żadnego z terenów oznaczonych symbolem EW, ponieważ rada gminy objęła opracowaniem mniejszy obszar. Z tego względu Wojewoda unieważnił miejscowym plan zagospodarowania przestrzennego w całości. Dodatkowo organ nadzoru wyjaśnił, że w odległości 1550 m od terenu przeznaczonego w uchwale pod elektrownie wiatrową nie powinien znajdować się teren przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową. Tymczasem w stosunku do terenu oznaczonego symbolem 1-RM, którego przeznaczenie to teren zabudowy zagrodowej nie zachowano tej odległości. Odległość tego terenu od terenów oznaczonych symbolem 5-EW wynosi ok. 500m, symbolem 4-EW ok. 600 m, a symbolem 6-EW ok. 700 m.

Na podstawie rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody Dolnośląskiego z dnia 30 stycznia 2019 r., NK-N.4131.162.1.2019.MS2

Cmentarz na terenie objętym miejscowym planem

Powszechnie wiadomo, że odległość cmentarza od zabudowań mieszkalnych, od zakładów produkujących artykuły żywności, zakładów żywienia zbiorowego bądź zakładów przechowujących artykuły żywności oraz studzien, źródeł i strumieni, służących do czerpania wody do picia i potrzeb gospodarczych, powinna wynosić co najmniej 150 m; odległość ta może być zmniejszona do 50 m pod warunkiem, że teren w granicach od 50 do 150 m odległości od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone. Rozporządzenie, z którego wynika powyższa norma weszło w życie w 1959 r., czyli można zakładać, że jego stosowanie nie powinno sprawiać obecnie żadnych trudności. Tymczasem w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nadal spotyka się tereny przywidziane pod zabudowę mieszkalną w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarzy. Dodatkowo, niektóre rady gmin umożliwiają wykonywanie studni w pobliżu cmentarzy.

Przykład

Rada gminy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego wyznaczyła strefę ochronną wokół cmentarza o szerokości 50 m oraz umożliwiła budowę studni na terenie objętym miejscowym planem. Wojewoda wystąpił do rady gminy z zapytaniem, czy teren w granicach od 50 do 150 m odległości od cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone, co rada gminy potwierdziła. Wojewoda wniósł skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego wskazując, że dopuszczenie realizacji indywidualnych ujęć wody w granicach od 50 do 150 m od cmentarza, co ma miejsce w kontrolowanej uchwale, prowadzi do potencjalnej możliwości zwiększenia strefy ochronnej cmentarza do 150 m. Ponadto wykonanie pierwszej studni obsługującej budynek w odległości do 150 m od cmentarza zablokuje możliwość realizacji w pasie od 50 do 150 m od cmentarza budynków zgodnych z przeznaczeniem terenów, które znajdą się w powiększonej w wyniku wykonania tej inwestycji do 150 m ochronnej strefie sanitarnej. Sąd zgodził się z organem nadzoru i unieważnił zaskarżony plan miejscowy w części.

Na podstawie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 28 lutego 2019 r., II SA/Wr 913/18

Przykład:

Przykład

W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego nie określono strefy ochronnej wokół cmentarza wskazując, że cmentarz już istnieje, więc nie trzeba wyznaczać jego strefy. Wojewoda nie zgodził się z taką koncepcją wyjaśniając, że skoro przepisy rozporządzenia wymagają, by odległość nowego cmentarza od istniejących zabudowań zakładu przechowywania artykułów żywnościowych wynosiła minimum 150 m, to tym samym odległość planowanych do realizacji takich samych budynków od istniejącego cmentarza również powinna wynosić nie mniej niż 150 m, przy czym odległość ta może być zmniejszona do 50 m pod warunkiem, że teren w granicach od 50 do 150 m odległości do cmentarza posiada sieć wodociągową i wszystkie budynki korzystające z wody są do tej sieci podłączone. Nie może być tak, że jedne cmentarze (nowe) będą posiadać strefę ochrony sanitarnej, a inne (istniejące) takiej strefy będą pozbawione. Ustawowe określenie szerokości strefy ochrony sanitarnej wokół cmentarza odnosi się bowiem zarówno do każdego planowanego cmentarza, jak i do każdego istniejącego cmentarza.

Na podstawie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 lutego 2016 r., II OSK 1321/14

Zapamiętaj:

  • w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego trzeba uwzględnić granice i sposoby zagospodarowania terenów lub obiektów podlegających ochronie,
  • pamiętaj, że część tekstowa miejscowego planu musi być spójna z jego częścią graficzną,
  • zwróć uwagę na wszystkie przepisy odrębne, które trzeba uwzględnić przy sporządzaniu miejscowego planu,
  • wiedz, że akt prawa miejscowego nie może narzucać dopuszczalnych kategorii odkształceń terenu eksploatacji górniczej,
  • zapamiętaj, że plan miejscowy przewidujący lokalizację elektrowni wiatrowej sporządza się co najmniej dla obszaru, na którym nie mogą być zlokalizowane nowe budynki mieszkalne albo budynki o funkcji mieszanej, w skład której wchodzi funkcja mieszkaniowa, a którego granice są wyznaczane z uwzględnieniem maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej określonej w tym planie,
  • sporządzając miejscowy plan uwzględnij strefy sanitarne zarówno dla nowych, jak i istniejących cmentarzy.



Michał Bursztynowicz

Zaloguj się, aby dodać komentarz

Nie masz konta? Zarejestruj się »

Zobacz także

Prowadzenie książki obiektu budowlanego

pobierz

Badanie stanu prawnego nieruchomości

pobierz

Niedozwolone klauzule w umowie pośrednictwa

pobierz

Ustanawianie urządzeń przesyłowych na gruntach

pobierz

Polecane artykuły

Array ( [docId] => 41059 )
Array ( [docId] => 41059 )