Ważne zmiany w ustawie o drogach publicznych

W dotychczasowym stanie prawnym spore wątpliwości budziła kwestia dopuszczalności współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego oraz innymi podmiotami (w szczególności Skarbem Państwa) w zakresie przekazywania środków finansowych na realizację inwestycji przy drogach krajowych.

W noweli przewidziano zmiany w ustawach:

– z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych – dalej: udp,

– z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego – dalej: ufitl,

– z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych – dalej: ufp.

Znowelizowane przepisy jednoznacznie przesądzają, iż że możliwe jest zawieranie porozumień między zarządcami dróg w celu realizacji inwestycji, którymi z różnych względów są zainteresowane jednostki samorządu terytorialnego, a także ich finansowanie przez te jednostki (art. 19 ust. 4 udp). Chodzi tu o drogi zlokalizowane w pasach drogowych dróg innych kategorii niż należące do samorządów.

Zmiany w pozostałych dwóch ustawach są pochodną rozwiązania przyjętego w udp i jednoznacznie precyzują możliwość przekazywania przez samorządy środków finansowych innym zarządcom dróg.

Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie stanowi odpowiedź na postulaty samorządów, które w trosce o bezpieczeństwo swoich mieszkańców i ich potrzeby komunikacyjne pragną przeznaczyć środki finansowe na inicjowanie realizacji zadań (np. budowy chodników, ścieżek rowerowych itp.) przy drogach zarządzanych przez innych zarządców, np. drogach krajowych zarządzanych przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.

Również regionalne izby obrachunkowe (dalej: RIO) zgłaszają liczne wątpliwości co do możliwości finansowania np. budowy chodników w pasie dróg krajowych przez gminy. Dotychczas RIO wychodziły z założenia, że przepisy ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o finansach publicznych nie przewidują możliwości udzielania dotacji przez gminy organom administracji rządowej. W związku z tym w swoich interpretacjach Izby konsekwentnie ograniczały możliwość wydatkowania przez samorządy środków publicznych na realizację budowy chodników, dróg rowerowych na obszarze danej jednostki samorządowej (służących wspólnocie lokalnej), które są zlokalizowane w pasie drogowym drogi innego zarządcy drogi. Niektóre interpretacje przewidywały nawet całkowity zakaz inicjowania i uczestniczenia przez jednostki samorządowe w kosztach budowy, przebudowy, remontu, utrzymania lub ochrony takich dróg, mimo iż że w praktyce jest to w ich interesie i mają możliwości finansowe.