Wpływ wojny na środowisko

W dniu 17 lutego 2023 r. w Warszawie przedstawiony został raport pokazujący wpływ działań wojennych na środowisko przyrodnicze w Ukrainie. 

Działania wojenne trwają już niemalże rok. Ten czas to tysiące ofiar, miliony osób na emigracji, olbrzymie straty materialne, w tym także zniszczone budynki mieszkalne i infrastruktura. Skutki tych działań wpływają także na środowisko, które staje się cichą ofiarą - bo o skażeniu chemicznym, zanieczyszczeniu powietrza, wody, podobnie jak o tym, że giną zwierzęta, rośliny i siedliska mówi się rzadziej. Naturalne ekosystemy są niszczone przez pożary lasów, stepów, łąk i torfowisk, których przyczyną są ostrzały. Niszczycielski wpływ ma także skażenie chemiczne spowodowane niszczeniem zakładów przemysłowych i obiektów infrastruktury technicznej czy komunalnej -  takich jak rurociągi, zbiorniki paliw, oczyszczalnie ścieków. Nie bez wpływu pozostaje także duża liczba odpadów wojskowych. 

Przy pozostałych stratach, te są zapewne uznawane jako mniej istotne, jednak nie można także o nich zapominać, szczególnie biorąc pod uwagę ich skalę. 

Z przedstawionego raportu wynika, że na tę chwilę zagrożonych jest ok. 160 obszarów Sieci Emerald czyli paneuropejskiej ekologicznej sieć obszarów o szczególnym znaczeniu, o łącznej powierzchni ok 2,9 mln ha. Sieć ta jest w pełni kompatybilna z unijną siecią Natura 2000. W momencie, w którym Ukraina stanie się częścią Unii Europejskiej, jej sieć obszaru chronionego może zostać częścią unijnej sieci Natura 2022.

Zagrożone jest także 14 obszarów Ramsar zgodnie z Konwencją o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, szczególnie jako środowisko ptactwa wodnego - ich łączna powierzchnia do 400 tys. ha. Zdecydowana większość obszarów sieci Ramsar koncentruje się w trzech regionach Ukrainy: w jej południowo-wschodniej części wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego i Azowskiego (najbardziej dotkniętej działaniami wojennymi), a także na Polesiu oraz w Karpatach. Dodatkowo ucierpiały cztery rezerwaty biosfery. 

Warto zauważyć, że szkody środowiskowe o tak dużej skali nie tylko mają wpływ na środowisko Ukrainy, lecz także przekładają się na sytuację środowiskową całej Europy. 

Ważne: Dane pokazują, że działaniami wojennymi jest objęte 20% wszystkich obszarów ochrony przyrody Ukrainy, to daje milion hektarów obszarów chronionych.

Co prawda przedstawiony raport koncentrował się na zniszczeniach, które miały miejsce po 24 lutego 2022 r. Trzeba jednak zauważyć, że Rosja już wcześniej działaniami zbrojnymi wpływała na teren Ukrainy, gdyż wiele naturalnych ekosystemów i obszarów chronionych Ukrainy utworzonych w Autonomicznej Republice Krymu oraz niektórych częściach obwodów donieckiego i ługańskiego

pozostaje pod okupacją rosyjską. W 2018 r. Ukraina przygotowała raport, z którego wynika, że na Krymie nie są podtrzymywane statusy obszarów chronionych.