Czy związanie pacjenta to nadal opieka?

Kolejna prośba o stanowisko Ministerstwa Zdrowia w sprawie stosowanych w placówkach opiekuńczych form zabezpieczeń pacjentów została wysłana przez Rzecznika Praw Obywatelskich 13 grudnia 2022 r. RPO prosi o rozważenie, czy to przepisy ustawowe nie powinny regulować form stosowanych zabezpieczeń. 

Do takich wniosków skłoniły wizyty w prewencyjnych placówkach opiekuńczych, w których stosowano mocno niestandardowe formy zabezpieczeń pensjonariuszy. Na przykład zakładano pasy na ręce bądź też skarpetki na dłonie, dzięki czemu pacjent nie miał możliwości dotykać miejsc zmienionych chorobowo. Niektórzy mieli przywiązywane ręce do łóżka, aby nie mogli wyrwać przezskórnej endoskopowej gastrostomii. Pensjonariusze mający trudność z utrzymywaniem pozycji siedzącej byli zabezpieczeni przed upadkiem za pomocą prześcieradeł, pasów biodrowych, ręczników czy rajstop przywiązanych do wózków inwalidzkich czy foteli na których siedzieli. 

Ważne: Nie ma w obecnych przepisach regulacji ani wytycznych dotyczących przesłanek zastosowania niestandardowych form zabezpieczenia, możliwego do wykorzystania "sprzętu" ani nie ma określonych procedur takiego działania. 

W konsekwencji mamy funkcjonujące w praktyce metody, które nie mogą być uznane za przymus bezpośredni, a tym samym nie można zastosować przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, a jednocześnie są to środki ograniczające wolność osobistą pacjentów. Brak odpowiednich regulacji prawnych rodzi niebezpieczeństwo nadmiernej i  niekontrolowanej w żaden sposób ingerencji w wolność jednostki. 

Wcześniej kwestie te były poruszane w korespondencji resortu zdrowia z Rzecznikiem Praw Pacjentów. Ministerstwo Zdrowia zastrzegało wówczas, że jakiekolwiek zmiany wymagają uprzedniej dogłębnej analizy sytuacji wszystkich grup pacjentów. Miała ona pozwolić na odpowiedź, czy odpowiednie regulacje ustawowe można zawrzeć w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, czy też właściwszy będzie inny akt prawny. Jednak mimo upływu czasu, nadal nie znany jest proponowany kształt nowych przepisów.