Zmiana właściciela apteki a długi poprzednika

Na podstawie art. 104a ustawy Prawo farmaceutyczne dopuszczalne jest przeniesienie zezwolenia na prowadzenie apteki na inny podmiot. Warunkiem jest jednak zbycie przez podmiot, na rzecz którego zostało wydane pozwolenie, całej apteki ogólnodostępnej, w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, na rzecz podmiotu, na który jest przenoszone zezwolenie. Sprzedaż całej apteki ogólnodostępnej w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego oznacza, że sprzedawana jest cała apteka jako zorganizowany zespół składników, chyba że strony umowy wyraźnie wyłączą pewne składniki z transakcji albo modyfikacje wynikają z obowiązujących przepisów.

Zgodnie z przepisem art. 55⁴ Kodeksu cywilnego nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Nabywca apteki generalnie ponosi odpowiedzialność razem ze zbywcą za zobowiązania związane z prowadzeniem apteki. Takiej odpowiedzialności nabywca nie będzie jednak ponosił, jeśli pomimo zachowania należytej staranności nie wiedział o danych zobowiązaniach. Z kolei zobowiązanie zbywcy, pomimo sprzedaży apteki, w dalszym ciągu obowiązuje.

Przyjmuje się, że zobowiązania związane z prowadzeniem apteki to wszelkie długi, które powstały w funkcjonalnym związku z jej działalnością.

Istnieje możliwość, że za długi apteki powstałe przed dniem jej nabycia nabywca nie będzie ponosił odpowiedzialności. Nabywca musi udowodnić, że nie mógł dowiedzieć się o zobowiązaniach apteki pomimo zachowania należytej staranności – tzw. due diligence, co oznacza badanie, przegląd funkcjonowania przedsiębiorstwa. Nie wystarczy przy tym powołanie się przez nabywcę na to, że zbywca nie powiadomił go o danych nieprawidłowościach czy zobowiązaniach. Nie jest wystarczający również zarzut nabywcy, że dane na temat konkretnego zobowiązania nie były łatwe do sprawdzenia. Od nabywcy wymagane jest przeprowadzenie dokładnego badania sytuacji prawnej podmiotu, który zamierza nabyć, z zachowaniem należytej staranności wymaganej w obrocie profesjonalnym, a w zależności od potrzeb – również z udziałem specjalistów z różnych dziedzin.

Zbywca apteki ponosi odpowiedzialność za całość zobowiązań związanych z prowadzeniem zbywanej apteki. Z kolei odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Oznacza to, że jeśli długi apteki przewyższają jej wartość (przy czym nie ma znaczenia, czy nabywca wyprzedał już część majątku apteki – bierzemy pod uwagę jej stan z chwili nabycia), to nabywca nie będzie musiał ich spłacić w całości. Maksymalny pułap jego odpowiedzialności został bowiem ustawowo ograniczony.

Istnieje jeszcze jedna możliwość ograniczenia odpowiedzialności nabywcy apteki za długi zaciągnięte przez jej zbywcę. Konieczne jest jednak poczynienie przez strony transakcji takiego ustalenia w umowie, a ponadto obowiązkowe uzyskanie na to zgody wierzyciela. Jeśli wierzyciel nie wyrazi zgody na takie porozumienie, będzie miało ono znaczenie tylko w stosunku prawnym między zbywca a nabywcą.

Możliwe jest także całkowite wyłączenie odpowiedzialności zbywcy apteki – mianowicie w przypadku gdy nabywca przejmie długi przedsiębiorstwa w trybie art. 519 Kodeksu cywilnego, wówczas wskazany przepis art. 55⁴ Kodeksu cywilnego nie będzie miał zastosowania. Przejęcie długu może nastąpić:
1) przez umowę między wierzycielem a nabywcą za zgodą zbywcy; oświadczenie zbywcy może być złożone którejkolwiek ze stron;
2) przez umowę między zbywcą a nabywcą za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że nabywca jest niewypłacalny.

W razie wykorzystania tej możliwości nabywca będzie odpowiadał wobec wierzyciela także za te zobowiązania, które przekraczają wartość nabytej apteki.