Czas pracy zatrudnionych w podmiotach leczniczych reguluje obecnie art. 93 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Zgodnie z nim zasadniczy czas pracy pracowników zatrudnionych w podmiocie leczniczym w przyjętym okresie rozliczeniowym, nie może przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Dopuszczalne jest stosowanie równoważnego czasu pracy (przy wymiarze dobowym maksymalnie 12 godzin i nie więcej niż przeciętnie 37 godzin 55 minut na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym). Oznacza to, że pracownicy w podmiotach leczniczych nie mogą mieć ustalanego czasu pracy przekraczającego wskazane normy. Wyjątek dotyczy dyżurów medycznych.
Umowy cywilnoprawne - niedopuszczalne
Już w uchwale z 12 kwietnia 1994 r. (sygn. akt I PZP 13/94) Sąd Najwyższy wskazał, że umowa zlecenia zawarta przez zakład pracy z sanitariuszem, zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, przewidująca wykonywanie przez niego po godzinach pracy - za ustalonym w niej wynagrodzeniem - pracy tego samego rodzaju, co określony w umowie o pracę, stanowi umowę uzupełniającą umowę o pracę.
Za pracę wykonywaną na podstawie tej umowy pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia nie niższego, niż określone w przepisach Kodeksu pracy, jako wynagrodzenie za nadgodziny. Uzupełnieniem tez tego orzeczenia jest stwierdzenie SN, zawarte w wyroku z 30 czerwca 2000 r. (sygn. akt II UKN 523/99), iż zatrudnianie pracowników poza normalnym czasem pracy na podstawie umów cywilnoprawnych przy pracach tego samego rodzaju co objęte stosunkiem pracy, stanowi obejście przepisów o czasie pracy w godzinach nadliczbowych oraz przepisów dotyczących składek na ubezpieczenie społeczne. W takim zakresie zawarte między stronami uzgodnienia są nieważne z mocy prawa, a w ich miejsce stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy, zwłaszcza dotyczące nadgodzin.
Dyżur medyczny
W przypadku podmiotów leczniczych istnieje jeden, w pełni legalny i zgodny z przepisami sposób na rozwiązanie problemu zatrudniania poza normalnymi godzinami pracy. Jest to zatrudnienie w formie dyżuru medycznego albo dyżuru zakładowego.
Dyżur medyczny można zlecić jednak tylko pracownikom wykonującym zawody medyczne i mającym wyższe wykształcenie. Może być on stosowany w podmiocie leczniczym wykonującym działalność leczniczą w zakresie stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych. Za dyżur medyczny przysługuje wynagrodzenie liczone na zasadach określonych dla wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, z uwzględnieniem przewidzianych w Kodeksie pracy dodatków.
Dyżur zakładowy
Jeżeli jednak podmiot leczniczy nie spełnia wymogów wskazanych w
zakresie formuły opieki medycznej, zastosowanie dyżurów medycznych nie
jest możliwe. Rozwiązaniem może być wówczas wprowadzenie tzw. dyżuru
zakładowego, na podstawie przepisów Kodeksu pracy.
W przypadku dyżuru zakładowego pracodawca może zobowiązać pracownika
do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do
wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w
innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Czasu dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru
pracownik nie wykonywał pracy, co oznacza, że w przypadku wykonywania
pracy podczas dyżuru, czas tego dyżuru zalicza się wówczas do czasu
pracy. Czas pełnienia dyżuru nie może jednak naruszać prawa pracownika
do odpoczynku dobowego (minimum 11 godzin na dobę) i tygodniowego
(minimum 35 godzin w tygodniu).
Za czas dyżuru zakładowego pracownikowi przysługuje czas wolny w
wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, albo (w razie niemożności
udzielenia czasu wolnego) wynagrodzenie wynikające z jego osobistego
zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeżeli taki
składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków
wynagradzania, otrzymuje 60% wynagrodzenia.
Podstawa prawna:
- art. 93 ust. 1, art. 94 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz.U. nr 112, poz. 654 ze zm.),
- art. 132-133, 1515 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- art. 58 § 1 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
Autor: Michał Culepa, prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy
Opracowanie redakcyjne: Anna Rubinkowska
Zobacz także:
