Właściwość sądu w sprawie dotacji oświatowej

Sprawa nie jest łatwa, o czym mogła się przekonać właścicielka prywatnego przedszkola, domagająca się od miasta wypłaty zaniżonej kwoty dotacji za lata 2008-2016. Jej powództwo było sporządzone na podstawie art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty, 

Najpierw odrzucił jest sąd okręgowy, zakładając, że dla tego typu sporu niedopuszczalna jest droga sądowa, zażalenie odrzucił sąd apelacyjny, podkreślając że od 1 stycznia 2017 r. sądy cywilne nie są właściwe do rozpatrywania spraw w przedmiocie dotacji udzielanych niepublicznym placówkom. A Sąd Najwyższy nie przyjął skargi kasacyjnej. Z pomocą przyszedł Rzecznik Praw Obywatelskich. 

W swojej skardze Rzecznik zarzucił niewłaściwe zastosowanie art. 90 ust. 11 ustawy o systemie oświaty. Na mocy zmiany tego przepisy dokonanej w czerwcu 2016 r. jedynie w sprawach o udzielenie dotacji z lat 2017 wzwyż mają zastosowanie nowe przepisy, mówiące o tym, że niewłaściwe w sprawie są sądy cywilne. Spór dotyczył natomiast lat 2008-2016, w związku z czym, odrzucenie pozwu było rażącym naruszeniem art. 90 ust. 11. 

Od 2017 r. sprawy o udzielenie dotacji oświatowej zostały wprost włączone do zakresu administracji publicznej i podlegały kontroli sądów administracyjnych. Zmiana przepisów - co także podkreśla orzecznictwo - nie odnosiła się do spraw cześniejszych. 

Charakter roszczeń mających źródło w art. 90 ust. 11 prawa oświatowego przed wprowadzoną zmianą jest niejednoznaczny. Zdaniem RPO w takiej sytuacji powinny mieć zastosowanie konstytucyjna zasada prawa do sądu oraz domniemanie drogi cywilnej (art. 177 Konstytucji wprost określa, że to sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości, chyba że właściwość innych sądów zostanie zastrzeżona w ustawie). 

RPO zauważa także, że sformułowanie Sądu Najwyższego, że rozumowaniu poprzednich sądów było błędne, po czym odmówienie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, mogło wywołać poczucie niesprawiedliwości u powódki. W związku z powyższym Rzecznik wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Apelacyjnego i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.