Kłopoty przy rozliczaniu wspólnego przedsięwzięcia

Podatek od towarów i usług choć neutralny w swojej istocie, powoduje dodatkowe obciążenia i obowiązki prawno-administracyjne po stronie uczestników wspólnego przedsięwzięcia.

Aby dokonać prawidłowej analizy prawno-podatkowej takich zdarzeń, należy oprzeć się przede wszystkim na ugruntowanym już orzecznictwie sądów administracyjnych. Na pierwszy plan wysuwa się wyrok NSA z 10 października 2014 r. (I FSK 1418/13), w którym sąd stwierdził, że nie sposób dostrzec elementów usługi w ramach wewnętrznych rozliczeń między członkami konsorcjum. Stanowisko to zostało potwierdzone w orzeczeniu NSA z 26 czerwca 2014 r. (sygn. akt I FSK 1108/13), gdzie sąd uznał, że rola lidera polegająca na ostatecznym rozliczeniu kosztów i przychodów konsorcjum i podziale ich między konsorcjantów nie stanowi czynności podlegających opodatkowaniu VAT.

W podobnych sprawach organy skarbowe wciąż wydają sprzeczne interpretacje indywidualne. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 3 grudnia 2014 r. (nr IPPP3/443-1582/11/14–8/S/SM) powołał się na argument wskazany w orzecznictwie NSA i stwierdził, że elementów typowych dla świadczenia usług za wynagrodzeniem nie można dostrzec w ramach wewnętrznych rozliczeń pomiędzy członkami konsorcjum. Wskazał przy tym, że w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1 i art. 8 ust. 1 ustawy o VAT podział przychodów i kosztów konsorcjum dokonywany przez jego lidera na rzecz partnerów stosownie do ich udziału we wspólnym przedsięwzięciu nie stanowi ani dostawy towarów, ani świadczenia usług, a zatem nie podlega opodatkowaniu.

Dyrektor tej samej izby skarbowej w interpretacji indywidualnej wydanej dzień wcześniej (2 grudnia 2014 r., nr IPPP3/443–875/14–2/KT) uznał, iż rozliczenia dokonywane pomiędzy konsorcjantami będącymi podatnikami VAT, określane jako podział przychodów i kosztów, stanowią kwoty należne z tytułu czynności wykonywanych w ramach zawartej umowy konsorcjum, podlegające opodatkowaniu, w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i powinny być dokumentowane fakturami.

Na gruncie wyroków wydanych przez Naczelny Sąd Administracyjny praktyka oraz linia interpretacyjna prezentowana przez organy skarbowe będzie się ujednolicać. Należy jednak zauważyć, że zagadnienie opodatkowania VAT wzajemnych rozliczeń między stronami wspólnego przedsięwzięcia wciąż wiąże się z pewnym ryzykiem dla podatników. Opodatkowanie takich transakcji skutkuje nie tylko obowiązkiem rozpoznania VAT przez sprzedającego, ale również z ewentualną możliwością odliczenia go po stronie kupującego.

Zakwestionowanie przez organy skarbowe prawa do odliczenia VAT z faktur dokumentujących wzajemne rozliczenia stron wspólnego przedsięwzięcia wiązałoby się z powstaniem znaczących zaległości podatkowych dla uczestników wspólnych przedsięwzięć.