Pusta faktura - nadużycie prawa do odliczenia VAT

W art. 88 ustawy o VAT zawarte zostały wyłączenia od odliczenia lub zwrotu podatku. Nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne m.in. w przypadku gdy potwierdzają one czynność, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności (art 88 ust. 3a pkt 4 lit. c). 

Przejdźmy więc do Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 58 czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, natomiast zgodnie z art. 83 nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. 

Można zatem stwierdzić, że przywołany przepis art. 88 ustawy o VAT przesądza, że nie można obniżyć podatku należnego oraz dokonać zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego z faktur dotyczących czynności, które nie zostały dokonane. 

Przywołana regulacja ma zapobiegać nadużyciom prawa podatkowego, które w konsekwencji prowadzą do wyłudzenia podatku od towarów i usług. Jednak wyłączenie prawa podatnika do odliczenia podatku naliczonego z faktury spełniającej warunki formalne, jest uzależnione od wykazania, że zasadniczym celem danej czynności jest jedynie uzyskanie korzyści podatkowej. Doskonałym przykładem będzie udokumentowanie fakturami czynności, które w rzeczywistości nie miały miejsca. 

Tzw. pustą fakturą są określane dokumenty, które zostały wystawione, choć w rzeczywistości w ogóle transakcja w nich wskazana nie wystąpiła, jak i w sytuacji gdy do transakcji co prawda doszło, jednak zrealizował ją inny podmiot, niż wystawca faktury. Analogicznie musi być traktowana faktura, która co prawda wystawiona jest przez odpowiedni podmiot, jednak dotyczy w rzeczywistości innego towaru, niż ten opisany w fakturze. 

Ważne: Nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wykazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach, między innymi podmiotami lub dotyczyło innego przedmiotu (por. m.in. wyrok NSA z 1 grudnia 2015 r, sygn. I FSK 1329/14)

Organy administracyjne i sądowe - na co zwraca także uwagę Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w swoich orzeczeniach - mają pełne prawo, aby odmówić podatnikowi prawo do odliczenia, pod warunkiem jednak, że zostanie udowodnione, że odliczenie to wiąże się z nadużyciem prawa lub z przestępstwem.