Chwila powstania utworu fotograficznego

Zgodnie z art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Wiadomo zatem, iż dla objęcia efektu działalności twórczej ochroną prawnoautorską, konieczne jest ustalenie, czyli takie zaprezentowanie idei twórczej, z którą może zapoznać się przynajmniej jedna osoba poza twórcą. Ustalenie utworu należy odróżniać od jego utrwalenia, czyli przeniesienia niematerialnego utworu na materialny nośnik.

W tym świetle pojawia się pytanie o moment powstania utworu fotograficznego. Bez wątpienia bowiem zdjęcie, czy to w formie wydruku, czy zapisu cyfrowego na karcie pamięci, czy to wreszcie odbicia na kliszy, stanowi utrwalenie za pomocą nośnika materialnego (korpus mechanicum).

Należy zatem udzielić odpowiedzi, czy w przypadku utworów fotograficznych moment ich ustalenia jest równoznaczny z chwilą utrwalenia? Mimo, iż co do zasady proces twórczy, z uwzględnieniem charakteru utworu fotograficznego, sprowadza się do utrwalenia idei twórczej równocześnie z jej ustaleniem, możliwe jest również ustalenie utworu fotograficznego bez jego utrwalenia.

Mając na uwadze wykładnię pojęcia ustalenia, należy wskazać, iż wystarczającym dla objęcia ochroną prawnoautorską utworu fotograficznego jest umożliwienie przez twórcę przynajmniej jednej osobie poza nim samym zapoznanie się z przejawem działalności twórczej. Możliwe jest zatem założenie, iż utwór fotograficzny powstał przed faktycznym naciśnięciem przycisku w aparacie fotograficznym, o ile idea twórcza, obejmująca wizję końcowego efektu działalności twórczej, istniała „w głowie” twórcy i została dostatecznie dokładnie przedstawiona przynajmniej jednej osobie w taki sposób, by spełnić przesłanki konieczne dla ustalenia.