Sankcyjna stopa procentowa składki wypadkowej

Zgodnie z art. 32 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa), generalną zasadą jest, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiadamia płatnika składek o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym. Zawiadomienie to ma nastąpić nie później niż do 20 kwietnia danego roku. 

Od 1 kwietnia 2022 r. zawiadomienie to jest doręczane jedynie w postaci elektronicznej na profilu informacyjnym założonym w systemie teleinformatycznym ZUS. 

Jeżeli płatnik składek nie przekazał informacji niezbędnych do ustalenia wysokości składki wypadkowej (m.in. dane dotyczące prowadzonej działalności, liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, liczby poszkodowanych i liczby osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia) bądź korekty ten informacji w terminie 14 dni od wezwania ZUS i w związku z tym wyliczona przez ZUS stopa procentowa była niższa niż powinna być z uwzględnieniem ryzyka wypadkowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych stosuje pewnego rodzaju sankcję. Jest nią nałożona w drodze decyzji ZUS stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe na cały rok składkowy w wysokości 150% prawidłowo ustalonej stopu procentowej.  

Na tle przywołanych przepisów pojawiły się wątpliwości interpretacyjne, które ostatecznie zostały rozwiane przez Sąd Najwyższy w drodze uchwały. Odpowiadał on na pytanie dotyczące charakter zawiadomienia o wysokości składki wypadkowej dokonanego przez ZUS na podstawie art. 32. Czy należy je traktować jako decyzję organu dotyczącą ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, która musi poprzedzać ewentualne wydanie decyzji sankcyjnej o której mowa w art. 34? 

Zdaniem Sądu Najwyższego charakter zawiadomienia nie jest kluczowy. Kierujący pytanie sąd II instancji uważa, że decyzja sankcyjna powinna być poprzedzona wydaniem decyzji w rozumieniu art. 104 kpa. 

SN zauważa, że charakter zawiadomienia jest istotny w kontekście ewentualnego odwołania od rozstrzygnięcia, które chciałby złożyć płatnik, nie ma jednak doniosłego znaczenia w kontekście wydania decyzji sankcyjnej o której mowa w art. 34. Decyzja ta jest wydawana jeżeli płatnik nie złożył odpowiednich dokumentów na dokonane przez ZUS wezwanie.

Jedynie w sytuacji, gdy płatnik wywiąże się z obowiązku i składa dokumenty wymagane w wezwaniu, jednak ZUS nie zgadza się z ich treścią i skutkami skorygowanych danych, to sankcję określoną w art. 34 musi poprzedzić wydaniem decyzji na podstawie art. 31 ust. 11 pkt 1 ustawy wypadkowej. 

Natomiast bezskuteczny upływ terminu określonego w wezwaniu i niewywiązanie się z określonych w nim obowiązków, uprawnia organ do wydania decyzji z art. 34, bez konieczności poprzedzania tego działania wydawaniem jakiejkolwiek innej decyzji.