ZUS DRA lekarzy prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą

Termin rozliczania składek za poszczególne okresy ubezpieczeniowe wydłużono w stosunku do poprzednich lat (do końca 2021 roku deklaracja musiała być składana do 15 dnia miesiąca następującego) i obowiązuje on od rozliczenia za styczeń.

Oprócz deklarowania comiesięcznie podstaw i należnych składek, lekarz musi przygotować się do rozliczenia całorocznego ZUS DRA.

O ile w comiesięcznych deklaracjach wykazywane są kwoty należne za kolejne okresy roku, o tyle roczny ZUS DRA będzie zawierać wyrównanie wartości składek w stosunku do całego roku. Będzie to zmuszać do korekt poszczególnych dokumentów rozliczeniowych nie później niż do końca czerwca roku następującego po roku rozliczeniowym.

Prowadzący jednoosobową praktykę lekarską składa wyłącznie ZUS DRA. W przypadku zatrudnienia innych osób dodatkowo niezbędne będzie złożenie każdorazowo raportu imiennego ZUS RCA za każdego zatrudnionego, w stosunku do którego powstał obowiązek opłacania składek.

Wypełniając DRA, lekarz wskazuje jako termin przesyłania dokumentów (blok I, pole 01) – numer 6. To samo oznaczenie stosują prowadzący praktykę, zatrudniając przy tym inne osoby.

W przypadku składki zdrowotnej opłacanej na zasadzie karty podatkowej, kwoty w ZUS DRA wskazać należy w sposób stały.

Wyłącznie jednostki mające osobowość prawną stosują oznaczenie cyfrą 5. Takie podmioty swoje deklaracje rozliczeniowe składają do 15 dnia miesiąca.

W bloku IV, VI, VII wykazywane są należne składki za lekarza prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Składki te wyliczone od podstaw wskazywanych w bloku X. W poszczególnych polach lekarz traktuje swoje rozliczenie jako „ubezpieczony” (a nie jako płatnik składek).

Dodatkowo obowiązkowe jest wypełnienie bloku XI, czyli formy opodatkowania stosowanej przez ubezpieczonego łącznie ze wskazaniem w nim podstawy ustalenia składki na ubezpieczenie zdrowotne (stanowi to powtórzenie kwoty z bloku X.05) oraz wysokości tej składki (stanowi to powtórzenie kwoty wskazanej w VI.02).

Opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w bloku XI wypełnia poz. 12 i 13. Ma obowiązek zadeklarować wartość przychodu osiągniętego od początku roku.

W tym zakresie należy pamiętać:

• przychodem wskazywanym w ZUS DRA jest kwota należna, choćby nieotrzymana. Kwota należna za 2021 rok, lecz otrzymana w 2022 roku, nie wchodzi do przychodów roku 2022 i nie wpływa na wartość przychodu tego roku;
• lekarz wykazuje przychód po odjęciu od niego kwot opłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu, na podstawie ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Składki należne, lecz niezapłacone, nie mogą obniżyć przychodu. W efekcie lekarz musi na bieżąco kontrolować, czy opłaca wszystkie należne składki społeczne i tylko o ich wartość obniżać przychód wykazany w poz. 12;
• składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, FEP nie obniżają deklarowanego przychodu;
• przekroczenie w danym roku odpowiednio 60.000 zł oraz 300.000 zł kwoty przychodu ustalonego zgodnie z lit. a i b powoduje, że od miesiąca przekroczenia tych limitów składka na ubezpieczenie społeczne obliczana jest od wyższej podstawy – w całości; w efekcie w ZUS DRA podaje się wyższą kwotę podstawy i od nich wylicza składkę zdrowotną;
• przekroczenie granicy przychodu i zadeklarowanie go w wyższej wartości spowoduje konieczność wyrównania składek opłaconych w okresach wcześniejszych; wyrównanie to następuje w deklaracji rocznej składanej do ZUS dopiero po zakończeniu roku, w terminie do 20 lutego; w tym samym terminie konieczne jest dopłacenie różnicy w składce rocznej a składkach miesięcznych.

U podatników opłacających podatek dochodowy liniowo (19%) i na zasadach ogólnych (skala podatkowa) podstawę składki należy określać w wartości dochodu i deklarować inaczej dla każdego miesiąca. Odliczenie występuje wyłącznie w sytuacji, gdy występuje dochód. Nie ma możliwości, aby od dochodu odliczać stratę osiągniętą w miesiącach poprzednich, jeśli którykolwiek z miesięcy zakończył się stratą.

Podstawą wskazywaną w ZUS DRA jest dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka. W efekcie obliczając składkę zdrowotną, należy cofnąć się o jeden miesiąc w stosunku do wyliczeń dochodu ustalanego do celów podatku dochodowego od osób fizycznych.

Ustalając dochód stanowiący podstawę składki zdrowotnej (dochód za miesiąc poprzedni w stosunku do miesiąca, za który należna jest składka), stosuje się m.in. następujące reguły:

• dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym to różnica między osiągniętymi przychodami a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów; pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zaliczono ich do kosztów uzyskania przychodów;
• dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów poniesionych od początku roku (czyli ustalany jest dochód osiągnięty od początku roku);
• dochód ustalony we wskazany wyżej sposób pomniejsza się o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające.