Osoby opłacające składki na ubezpieczenie rentowe mogą liczyć na rentę, jeśli będą niezdolne do pracy. Możliwość taką mają pracownicy i inne osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniu rentowemu, a także osoby, które dobrowolnie opłacają składkę rentową.
Renta w razie niezdolności do pracy
Renta z tytułu niezdolności do pracy, jak sama nazwa wskazuje przysługuje w razie zaistnienia niezdolności do pracy. Rozróżniamy całkowitą oraz częściową niezdolność do pracy. Osoba całkowicie niezdolna do pracy nie może wykonywać jakiejkolwiek pracy. Osoba częściowo niezdolna do pracy, zaś to osoba która, w znacznym stopniu utraciła zdolność do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi przez nią kwalifikacjami.
Warunki niezbędne do otrzymania prawa do renty
W przypadku, kiedy osoba jest niezdolna do pracy może otrzymać rentę z tego tytułu. Musi jednak spełnić określone warunki. Po pierwsze osoba musi zostać uznana za niezdolną do pracy. Po drugie wymagane jest posiadanie ściśle określonego okresu składkowego i nieskładkowego. Okres składkowy i nieskładkowy musi być stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy i wynosić:
- 1 rok, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,
- 2 lata, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,
- 3 lata, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,
- 4 lata, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,
- 5 lat, jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
W przypadku tego warunku istnieje wyjątek, a mianowicie posiadania określonego okresu składkowego i nieskładkowego nie jest wymagane od ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy z powodu skutków wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
Po trzecie niezdolność do pracy musi powstać w okresach składkowych lub nieskładkowych albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Osobie, która spełnia wszystkie te warunki zostaje przyznana renta z tytułu niezdolności do pracy stała lub okresowa. Stała renta przyznawana jest, gdy niezdolność do pracy jest trwała, zaś renta okresowa przyznawana jest niezdolność jest okresowa. W tym drugim przypadku renta przysługuje na okres wskazany w decyzji organu rentowego.
Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy
Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy wynosi:
- 24% kwoty bazowej oraz
- po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;
- po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych;
- po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.
Kwota bazowa, która ma wpływa na wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy wynosi 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, w poprzednim roku kalendarzowym Kwota bazowa jest ustalana każdego roku i obowiązuje od dnia 1 marca każdego roku kalendarzowego do końca lutego następnego roku kalendarzowego.
Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Emerytura w miejsce renty z tytułu niezdolności do pracy
Rencista, który pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy i który osiągnął wiek emerytalny, otrzyma z urzędu zamiast renty emeryturę. Emeryturę taką przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury. Wysokość emerytury nie może być niższa od pobieranej dotychczas renty z tytułu niezdolności do pracy.
