Nieuprawnione potrącenia z wynagrodzenia

Zgodnie z art. 55 § 1¹ Kodeksu pracy, pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeśli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika. Na wokandę trafiła sprawa pracownika, któremu pracodawca zobowiązał się opłacać koszty czesnego za studia licencjackie. W związku z tym pracownik zobowiązał się przepracować u tego pracodawcy 3 lata po zakończeniu studiów oraz zwrócić koszty za czesne, jeśli zdecyduje się na wcześniejsze rozwiązanie umowy z pracodawcą - albo z zachowaniem okresu wypowiedzenia albo na podstawie art. 55 kp., a także wtedy gdy pracodawca rozwiąże z nim umowę bez wypowiedzenia ze względu na winę pracownika. 

Po zakończeniu studiów pracownik złożył jednak oświadczenia o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, zwracając się jednocześnie z pismem w którym prosił o umorzenie kosztów studiów.  Wniosek został odrzucony, a pracodawca potrącił z wynagrodzenia kwoty, które miały być niejako częściowymi spłatami jego zobowiązań związanych z koniecznością zwrotu opłaty za studia. Poinformowano go, że pracodawca nie wyraża zgody na zwrot tych kosztów w całości w gotówce w ostatnim miesiącu pracy. Nie pomogło także pismo pracownika, w którym domagał się wypłaty potrąconej części wynagrodzenia. 

W konsekwencji pracownik złożył oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia, ze względu na ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków. Uznał, że takim naruszeniem jest właśnie dokonanie niewłaściwych potrąceń z wynagrodzenia. 

Pracownik domagał się nie tylko zwrotu nienależnie potrąconej wypłaty lecz także odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. 

Rozwiązanie umowy na podstawie art. 55 § 1¹ k.p. jest uzasadnione jedynie, gdy naruszenie obowiązków przez pracodawcę będzie wynikiem winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa. Sąd Najwyższy we wcześniejszych wyrokach podkreślał także, że dodatkowym warunkiem jest stwarzania realnego zagrożenia istotnych interesów pracownika lub uszczerbek w tej sferze. 

Ciężkim naruszeniem jest zarówno całkowite zaprzestanie dokonywania wypłat wynagrodzenia jak i dokonanie tych wypłat nieterminowo czy w nieodpowiedniej - zaniżonej - wysokości. W tym mieście się także dokonanie nieuprawnionych potrąceń. 

Sąd Najwyższy jasno zaznaczył, że nawet w sytuacji gdy pracodawca negatywnie ocenia zachowanie pracownika, który nie dotrzymał warunków umowy (nie przepracował 3 lat po zakończeniu studiów) nie usprawiedliwia dokonania potrąceń jako zwrot kosztów za studia. Pracodawca mógł wprowadzić do umowy dofinansowujące kształcenie postanowienie, w którym pracownik na takie potrącenie wyrazi zgodę. Bez niego - nie ma możliwości dokonywania takich potrąceń. 

• Wszystko o potrąceniach z wynagrodzenia 
• Jak ustalać wynagrodzenie i ekwiwalent za czas urlopu (z uwzględnieniem zmian z 2023 roku)