Jeśli pracodawca sfinansował bony ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, nie uwzględniając aktualnej sytuacji rodzinnej i materialnej zatrudnionych, musi odprowadzić od nich składki. Zwrócił na to uwagę Sąd Okręgowy w Łomży w wyroku z 17 lipca 2013 r. (III U 342/13).
Orzeczenie zapadło w sprawie spółki, która przez 3 kolejne lata, w okresach przedświątecznych, przyznawała swoim pracownikom bony towarowe, finansowane przez pracodawcę
ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS).
Świadczenia były przyznawane w następstwie porozumienia pracodawcy z
działającymi u niego związkami zawodowymi. Podstawę przyznania środków
stanowił preliminarz wydatków, określający kierunki wykorzystania
funduszu socjalnego z podziałem na poszczególne rodzaje świadczeń i
przypisane im kwoty. Po osiągnięciu konsensusu pracodawca wystosował
ostateczne pismo będące rezultatem porozumień, które było parafowane
przez pracodawcę i przedstawicieli związków.
Od wartości przyznanych pracownikom bonów pracodawca nie odprowadzał
składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, a
także na ubezpieczenie zdrowotne. Taki tryb ustalania wysokości
świadczeń został zakwestionowany w trakcie kontroli przeprowadzonej w
spółce. ZUS zarzucił spółce,
że obowiązujący u niej regulamin nie przewidywał możliwości przyznania
osobom uprawnionym bonów towarowych ani też nie określał zasad
dystrybucji środków z funduszu świadczeń socjalnych pod względem
kryteriów socjalnych.
Pracodawca nie pytał pracowników o aktualną sytuację rodzinną i materialną, a oni sami nie składali pisemnych wniosków o przyznanie bonów oraz oświadczeń o dochodach rodziny. W konsekwencji ZUS nakazał spółce naliczenie składek od przyznanych pracownikom świadczeń. Płatnik zaskarżył niekorzystną dla siebie decyzję do sądu okręgowego, ten jednak podzielił stanowisko ZUS. Podstawy wymiaru składek nie stanowią świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Ocena, czy zostały spełnione przesłanki do wyłączenia świadczeń pieniężnych przyznanych przez płatnika z podstawy wymiaru składek, nie może jednak pozostawać w oderwaniu od kryteriów określonych w art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zgodnie z treścią tej regulacji przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu powinny być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin ZFŚS nie może zmienić tej zasady.
Podstawa prawna:
- art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.),
- § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegołowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).
Marcin Dawidziuk, ekspert ds. ubezpieczeń społecznych
Zobacz także:
