Trudno sobie wyobrazić przepisy wymagające na stanowisku robotniczym stałego nadzoru bezpośredniego przełożonego Jest wiele stanowisk, na których pracownik wykonuje prace samodzielnie i to poza zakładem pracy, np. kierowcy samochodów, motorniczy pojazdów szynowych, dostawcy towarów, ochroniarze, serwisanci sprzętu roboczego czy operatorzy maszyn budowlanych świadczący usługi poza siedzibą firmy.
W tym miejscu warto przytoczyć zapisy art. 212 Kodeksu pracy określające obowiązki osób kierujących pracownikami (nie tylko na stanowiskach robotniczych), w tym:
- organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
- organizowanie, przygotowywanie i prowadzenie prac, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
- egzekwowanie przestrzegania przez pracowników przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
– co nie jest równoznaczne z zapewnieniem stałego nadzoru bezpośredniego przełożonego nad podległymi pracownikami.
Natomiast obowiązujące przepisy określają sytuacje, które wymagają wykonywania prac pod stałym nadzorem wyznaczonych osób, w szczególności dotyczy to:
- prac szczególnie niebezpiecznych (dział III, rozdział 6 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp) oraz prac określonych jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także innych prac o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywanych w utrudnionych warunkach uznanych przez pracodawcę jako szczególnie niebezpieczne,
- prac wykonywanych jednocześnie w tym samym miejscu przez pracowników zatrudnionych przez różnych pracodawców (art. 208 § 1 Kodeksu pracy).
Nawet w takich sytuacjach przepisy nie wymagają, aby osobą sprawującą nadzór nad tymi pracami był bezpośredni przełożony osób, które je wykonują. Należy pamiętać, że to pracodawca jest odpowiedzialny za organizowanie prac w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy i to on ustala szczegółowe zasady prowadzenia prac (przez zapisy w instrukcjach czy procedurach zakładowych) z uwzględnieniem wcześniej wymienionych rodzajów prac, a także ustala, które prace będą wykonywane pod bezpośrednim nadzorem przełożonego, a które pod nadzorem innych, wskazanych osób posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe, doświadczenie i wiedzę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
W wielu zakładach przy niektórych pracach stały nadzór jest faktycznie realizowany przez mistrzów (majstrów na budowie), a także przez brygadzistów, przodowych zespołów (w górnictwie) czy inne osoby, których zadaniem jest nadzór nad prawidłowym wykonaniem zadania z uwzględnieniem warunków bezpieczeństwa pracy. Z reguły dotyczy to konkretnych prac albo warunków w miejscu ich wykonywania.